Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
351 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
Hojib, "Men muvoffaqiyatning uchta omilini bilaman: boshqalardan ko'proq bilish; boshqalardan 
ko'proq ishlash; boshqalardan ko‘proq kuta olish"- Shekspir. 
Jamiyat taraqqiyotining tarixiy tajribalaridan foydalangan holda, yo'l qo'yilgan 
xatolarlarni takrorlamaslik mamlakatimizda buyuk jamiyat qurishni va jahon hamjamiyatida 
munosib o'rin egallashimizni tezlashtiradi.Shu sababli tariximizni va rivojlangan mamlakatlar 
tarixini chuqurroq o'rganib uni respublikamiz ravnaqi uchun foydalanish zarur ekanligini anglagan 
holda o'quvchiga har bir mavzuni to'laqonli yetkazib berish tarix fani o'qituvchisining muqaddas 
burchidir. 
Tarix o'qitish metodikasida darsliklarning ahamiyati katta. Darsliklarda berilayotgan 
ma'lumotlar bola psixologiyasini hisobga olgan holda berilishi ahamiyatlidir. Darslikdagi tushuncha 
va sanalar bilan bir qatorda tarixiy lug'atlarni alohida alohida yoritib borish ijtimoiy fanlar oldidagi 
dolzarb masalalardan biridir. Yana shuni alohida ta'kidlash joizki darsliklarda berilgan ma'lumotlar 
bir-biriga zid kelishi holatlari mudom uchrab turadi. Misol uchun 2014-yilda nashr etilgan 8-sinf 
O'zbekiston tarixi darsligida 13-§. Buxoroda mang'itlar sulolasi hukmronligining o'rnatilishi 
mavzusida "1753-yildan boshlab Buxoro xonligi endilikda Buxoro amirligi deb ataladigan bo‘ldi" - 
deb ma'lumot berilgan bo'lsa, 2019-yil qayta ishlangan 8-sinf uchun O'zbekiston tarixi darsligi 14-§. 
Buxoro amirligining tashkil topishi mavzusida "1756-yildan boshlab Buxoro xonligi endilikda 
Buxoro amirligi deb ataladigan bo'ldi "- kabi ma'lumotlar o'quvchida ikkilanish hosil qiladi. Xo'sh 
shu va shunga o'xshash muammolar ta'lim sifatiga qanday ta'sir etishini ko'rib chiqadigan bo'lsak, 
o'quvchi fan olimpiadasida, abituriyentlar oliy o'quv yurtiga imtihon topshirayotgan paytda 
quyidagi holatga duch kelishlari va unga qanday yechim topishlari mumkin? 
Savol:Buxoro xonligi qachondan boshlab amirlik deb atala boshlandi? 
A)1753-yil B)1756-yil C)1758-yil D)1747-yil 
Yana ushbu ma'salani e'tibotli tomoni shundaki,o'quvchining bitta noto'g'ri javobi uchun 
millionlab kontrakt to'lashi yoki talabalik baxtidan mosuvo bo'lishi mumkin.Bundan ko'rinib 
turibdiki, umumta'lim maktablari o'quvchilari foydalanayotgan darsliklar ularning hayotida oliy 
ta'limga yo'l olishlariga qanot bo'lib hizmat qiladi. Shunday ekan ta'limnig uzviyligini hisobga olib 
ma'lumotlarning aniqligianiqligi, asosliligi va har tomonlama aniq bo'lishi masalaning 
yechimlaridan biridir. Tarix fani o'qitish metodikasida yangiliklardan habardor bo'lish va 
qo'shimcha ma'lumotlardan foydalanish ta'lim sifatini oshirishga hizmat qiladi. Ta'limning umumiy 
o'rta ta'lim maktab bosqichida ijtimoiy fanlarni yanada chuqurroq o'rganishlarida ushbu fan, aynan 
tarix fanini nima uchun o'qishlari kerakligini anglashlari lozim. Datlabki ta'lim jarayonida 
o'quvchilarning hayolidan kechayotgan "Tarix nima uchun kerak " , "Biz nima uchun bu fanni 
o'qiymiz " kabi savollarga o'quvchilar tarix fani o'qituvchisidan 
javob olishlari zarur.Tarix fani o'qituvchisining salohiyati , hur fikirliligi 
o'quvchilarning "