Сборник докладов республиканской научно-технической конференции значение информационно-коммуникационных

ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТНИНГ РИВОЖЛАНИШИДА 
“
РАҚАМЛИ ЎЗБЕКИСТОН-2030” ДАСТУРНИНГ ТУТГАН ЎРНИ 
З.Носирова (ассистент, Мухаммад ал-Хоразмий номидаги TATУ) 
Ж.Равзатов (магистр, Мухаммад ал-Хоразмий номидаги ТАТУ) 
Мамлакатимизда барча соҳаларга замонавий технологияларни жорий 
этишга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Рақамли иқтисодиёт дастурини 
ишлаб чиқишда рақамли таълимни амалга оширишга урғу бериш мазкур 
дастур амалга оширилаётган кўпгина ривожланган давлатлар тажрибасида 
кузатилмоқда. Масалан, АҚШдаги транспорт корхоналарига логистика ҳамда 
кафе ва пиццерияларга аутсорсинг бўйича технологик хизмат кўрсатиш йўлга 
қўйилган. 
Ш.М.Мирзиёевнинг Олий Мажлисга навбатдаги мурожаатида иқтисо-
диётнинг барча соҳаларини рақамли технологиялар асосида янгилашни 
назарда тутадиган. Рақамли иқтисодиёт миллий концепциясини ишлаб 
чиқиш, шу асосда “Рақамли Ўзбекистон – 2030” дастурини ҳаётга татбиқ 
этиш масаласи қўйилди. Мазкур дастур бир қарашда иқтисодиёт соҳасига 
тааллуқли эканлиги кундай равшан бўлиб турса ҳам, таълим соҳасида 
фаолият юритаётганлар зиммасига ҳам улкан вазифалар юкланаётганлигини 
ҳис қилмоқдамиз. Чунки мамлакатнинг иқтисодий ҳаёти, барча соҳаларга 
рақамли технологияларни татбиқ қилиш бўйича ислоҳотлар ва илғор 
технологиялар, табиийки, таълим соҳасини четлаб ўтиши мумкин эмас. 
Аксинча рақамли иқтисодиёт асосини кадрлар ва таълим ташкил қилади. 
Шундай экан, рақамли Ўзбекистон келажаги ҳозирда ёшларимиз қўлидадир. 
Албатта, улар рақамли иқтисодиётни бошқара оладиган, тараққий 
эттирадиган даражада сифатли ва замонавий билимга эга бўлса, келажагимиз 
буюк бўлади, рақамли Ўзбекистон хавфсизлиги таъминланади. Иқтисодий 
жараёнларда рақамли технологияларни жорий этиш ва улардан фойдаланиш 
самарадорликни оширади ва глобал қиймат занжирларида иштирок этиш 
имконини беради 
Жумладан, рақамли таълимни жорий қилишда бу яққол намоён 
бўлмоқда: 
1.
Рақамли технологияларни таълимнинг қуйи бўғинларидан бошлаб 
татбиқ қилишга таълим муассасалари, хусусан, мактабларнинг моддий 
таъминоти жавоб бера олмаслиги. 
2.
Фан ўқитувчиларининг рақамли технологияларни таълим жараёнига 
олиб киришдан кўра анъанавийликни қулай ва осон деб ҳисоблаши. 
3.
Умумтаълим фанларидан электрон адабиётларнинг етарли эмаслиги. 
4.
Компьютер ва турли гажетларнинг инсон саломатлиги, руҳиятига 
салбий таъсири, ўқувчиларнинг медиамаданияти, “телеавлод” тушунчаси 
кабилар. 

---

527 
Ривожланишнинг энг муҳим шарти-иқтисодий самарадорликни ошириш 
учун фойдаланиладиган интеллектуал ҳаракатларнинг мавжудлиги. Ҳозирги 
кунда инвесторлар учун энг қулай компаниялар интеллектуал ресурсларга эга 
бўлган компаниялардир. Бу ерда таниқли мисоллар “Google”, “Uber”, 
“Booking” каби интернет иқтисод вакиллари бўлиб, улар аслида жисмоний 
ҳаракатларсиз рақамли платформалар ҳисобланиб, уларнинг капиталлашу-
вида кўплаб саноат гигантларини топишади. Булутли ҳисоблаш, ишлатиш, 
сақлаш ва янгилаш учун энг арзон нархлардаги усулдир. Клоуд техноло-
гиялари дастурий таъминот, ҳисоблаш кучи, маълумотларни сақлаш ва 
фойдаланиш учун имкониятлар беради. Анъанавий иш столи дастурий 
таъминот компанияга молиявий жиҳатдан жуда кўп харажат қилади. Кўп 
фойдаланувчилар учун литсензия тўловларини тўлдириш ушбу корхона учун 
жуда қиммат бўлиши мумкин. Бошқа томондан, булут жуда арзон нархларда 
сотилади ва шунинг учун компаниянинг ахборот технология харажатларини 
анча камайтиради. Бундан ташқари, бир вақтнинг ўзида тўланадиган кўп 
миқдорда тўловлар ва бошқа кенгайтирилган вариантлар мавжуд бўлиб, бу 
ишлаб чиқарувчи ва ҳизмат кўрсатувчи ташкилотлар учун жуда мос келади.
Рақамли иқтисодиётни ривожлантириш мамлакат учун ҳам унинг дунё 
миқёсидаги рақобатбардошлигини белгилаб берадиган стратегик аҳамиятга 
молик масалалардан бири ҳисобланади. Бу эса давлатимизга рақамли 
иқтисодиётнинг ривожланишини учун шарт-шароитлар яратиш, уни энг 
керакли соҳаларга йўналтириш ва бу жараённи имконият даражасида 
рағбатлантириш зарурлиги билдиради.
 
Рақамли жамиятнинг белгиланган 
муаммоларига асосий ечим, бу турли даражадаги иқтисодий тизимларни 
бошқариш тузилмасидаги ўзгаришлар ва ёндашувлардир. Бундай ўзгаришлар 
биринчи ўринда натижаларни олишга қаратилган горизонтал буйруқлар 
келади. Бу эса ёпиқ, ҳаддан ташқари бюрократик тузилмалардан тармоқни 
ташкил этувчи ташкилотларга ўтишни талаб қилади. Бундай ташкилотлар 
иқтисодий фаолиятнинг мослашувчан алоқаларга эга бўлган гибрид 
шакллари бўлиб, улар зарур ҳолларда ўрнатилади ва қайта кўриб чиқилади. 
Иқтисодиётда тармоқ тузилмаларининг ривожланиши билан саноат иқтисо-
диётининг ўзгариши, янги тузилмалар, ишлаб чиқариш ва хўжалик фаолияти 
ташкилотларининг янги шаклларининг мослашувчан тармоғини яратишни 
кўзда тутилган. Тармоқ шаклларининг иқтисодий афзалликлари уларнинг 
ўзгарувчан шароитга тез мослаша олиш қобилиятидир.
Хуллас, рақамли Ўзбекистонни бунёд қилиш дахлдор эканлигини англаб 
етиши тақозо қилинмоқда. Узлуксиз таълим тизими таълимнинг сифат 
даражасини юқори кўтаришдек машаққатли даврни бошидан кечирмоқда. 
Буни амалга оширишда анъанавий таълим ва рақамли технологияларни 
аралаш қўллаш ҳаётини ўз тафаккури кўра оладиган ёшларга таълим-тарбия 
бериш воситасига айланиши муқаррар. Демак, рақамли таълим техноло-
гиялари билан рақамли иқтисодиёт пойдеворини бунёд қилишга педагоглар 
масъулмиз. 

---

528