Say d u lla m irzayev

55 M a ’lum ot uchun qarang: 
Zarifa Saidnosirova.
O ybegim m ening. —
Т.: «Sharq», 1994.
198

---

ideallashtirgan, millatchilikka yo‘l qo‘ygan, deya asossiz tanqid 
qilingan. Xayriyat, tezda har ikkala maqola ham qattiq zarbaga 
uchradi56. B. Fayziyev o ‘z xatosini ochiqchasiga tan oldi. U 
«Musa aka, men Sizning «Navoiy» romaningizga maqolamda 
bir tomonlama yondashdim. Asaringizning umumiy g‘oyaviy 
yo‘nalishini ifodalamaydigan bir elementni topib olib, Sizga 
katta ayblar to ‘nkadim. Navoiy obrazini pomeshchik sifatida 
aks ettirmadingiz, deb ayyuhannos soldim. Roman arxaik so‘zlar 
bilan to ‘lib-toshganligini qayd qildim va hokazo. Umuman, 
mening o ‘sha 16.V.1953-yil «Qizil 0 ‘zbekiston» gazetasida 
asaringiz haqidagi maqola bilan chiqishim Sizga juda katta zarba 
bo'lganligini butun vujudim bilan his qildim. Men nodonlik 
qildim. 0 ‘sha mudhish maqolam bilan hatto o'zimni-o‘zim ham 
bepichoq so‘ydim»57, — deb yozgan edi.
Yozuvchi Oybek ijodi haqida mustaqillik yillarida davr 
talablariga mos ravishda yangi tadqiqot ishlari olib borilmoqda. 
Adib ijodi sog‘lom fikr asosida tadqiq va tahlil etilib, Oybekning 
u lu g ‘ligini ta sd iq lo v ch i yan gi-y an gi ilm iy x u lo salar 
chiqarilm oqda. N . K arim ov, S. M am ajonov, B. N azarov, 
U . N o rm ato v , O. S h arafid d in o v la rn in g «XX asr o ‘zbek 
adabiyoti tarixi» (Toshkent, « 0 ‘qituvchi», 1999-yil.) darsligi, 
U. Hamdamovning nomzodlik, A. Sabriddinovning doktorlik 
dissertatsiyalari bunga yaxshi misol b o ‘ladi.
* * *
Oybek 1905-yil 10-yanvarda T o sh k en td a h u n arm an d- 
bo'zchi Toshmuhammad aka oilasida tug‘ilgan. Oybek adabiy 
taxallus b o ‘lib, yozuvchining asl ismi Musodir. Bolaligi haqida 
O ybek: «O tam yo sh lig id a b o 'z c h i, keyin X um son va 
Yangibozor qishloqlarida baqqollik qilgan. 0 ‘qimagan, jahli 
tez, tajang bir odam edi. Onam jismoniy kuchsiz, lekin aqlli, 
ziyrak, rahmdil va har ishga epchil xotin edi. D o ‘ppi, jiyak va