Say d u lla m irzayev

51 
Said Ahmad.
«Shum bola»ning davom i. — « 0 ‘zbekiston m adaniyati»
gazetasi, 1978-yil, 9-may.
185

---

ishlarni nazarda tutib, yozuvchi Said Ahmad: «Ming to ‘qqiz 
yuz oltmish ikkinchi yili G ‘afur aka yana «Shum bola»ni qo‘lga 
oldi... Qissa boshdan-oyoq tahrir qilindi. Yangi boblar kiritildi. 
Hoji bobo obraziga ju d a k o ‘p detallar q o ‘shildi. Ayniqsa, 
qissaning bosh qismi, oxiri, o ‘rtalarida o ‘zgarishlar b o ‘ldi. 
G ‘afur G ‘ulom «Shum bola» qissasini salkam yigirma besh yil 
ishladi, desam yanglish bo‘lmaydi»52, — deb yozgan edi.
«Shum bola» qissasining tarbiyaviy-estetik ahamiyati katta. 
Keyinchalik bu qissa asosida maxsus telefilm hamda «Zamonali 
va Omonali» (H. G ‘ulom) nomli musiqali komediya yaratilgani 
ham bejiz emas.
«Shum bola»da о ‘tmish mavzui yoritilgan bo‘Isa, «Tirilgan 
m urda» va «Yodgor» qissalarida adib o ‘z davri voqeligini 
tasvirlagan. «Tirilgan murda» qissasida M am ajon ismli bir 
yigitning 1925-1933-yillarda kechirgan hayoti ustalik bilan hikoya 
qilinadi. Shu orqali mehnatning kishini tarbiyalashdagi hayotbaxsh 
roli ochib beriladi, yalqovlik qattiq kulgi ostiga olinib, dangasalik 
fosh etiladi.
Asarning bosh qahramoni — Mamajon yalqov. Adib uni 
aw alo «Ming bir kecha» asaridagi yalqovlikda mashhur bo‘lgan 
A butanbalni bir cho‘qishda qochiradigan dangasa sifatida 
tasvirlaydi.
Qissada voqea Mamajon tilidan, uning kundalik daftarining 
sahifalari sifatida berilgan. Asar original uslubda yozilgan. Qissa 
voqeasi davomida Mamajon yalqov «tirila» boradi. Oxirida u: 
« ...g a p im gap, y a lq o v lig im n i tashladim . M en en di za rb d o r
bo ‘laman, hammangizni musobaqaga chaqiraman»,
— deydigan 
darajaga yetadi. «Tirilgan murda» qissasida insonning qayta 
tarbiyalanishi muammosi badiiy hal qilingan. Xuddi shu masala 
«Yodgor» qissasida boshqacharoq yo‘sinda tasvirlangan.
« Y odgor» qissasid a o dam d a yangicha q a ra sh la rn in g
shakllanish jarayoni tasvirlanadi. Asarda yangi turmush tufayli 
kishilarimiz ongi va ruhiyatida yuz bergan o ‘zgarishlar, yangi