Say d u lla m irzayev

Yetimlik nimadir
Bizlardan so ‘ra,
О 'ninchi yillarning
Sargardonligi,
Isitma aralash
Qo ‘rqinch tush kabi
Xayol ko'zgusidan
О 'chmaydi sira.
Men yetim о ‘sganman,
Oh, и yetimlik...
Voy bechora jonim,
Desam arziydi.
Boshimni silashga
Bir mehribon qo
7,
Bir og ‘iz shirin so ‘z
Nondek arzanda.
I l l

---

G ‘afur G ‘ulomning bolalikdagi bu achchiq taqdiri uni ne 
k o ‘ylarga solmagan, ne-ne mashaqqatlarga duchor qilmagan 
deysiz! G ‘afur G ‘ulom yoshlik chog‘larini xotirlab, o ‘z tarjimai 
holida: «Kirmagan eshigim, qilmagan xizmatim, tutinmagan 
ishim qolmadi. Etikdo‘z kosibga shogird tushdim, b o ‘lmadi. 
Birovning aravasini minib qishloqqa qatnadim , b o ‘lmadi. 
Sariboy deganning olma bog‘ida qo‘riqchilik qildim, bo‘lmadi. 
Keyin tunuka qirqib, mayda chega mixlar yasay boshladim: 
tuzuk edi, keyin m azasi qochdi, tirik ch ilik o ‘tm aydigan 
bo‘ldi»47, — deb bejiz yozmagan, albatta.
Hayotning bunday og‘irliklariga qaramay, G ‘afur G ‘ulom 
yoshligidanoq ilm olishga intildi, badiiy adabiyotga, xususan, 
she’riyatga juda qiziqdi. Bu qiziqishning paydo b o lish i va 
kuchayishida oilaviy muhitning ta ’siri katta b o ‘lgan. «Otam 
adabiyot bilan juda qiziqar ekan, uyimizga o ‘zbek shoirlari va 
h a tto tla rid a n X islat, Shom urod kotib va b osh q alar kelib 
yurganini es-es bilaman, Farg‘ona vodiysidan keladigan shoirlar 
ham : M uqim iy, T o sh x o ‘ja A siriy, F u rq a t, M uhyi va 
boshqalarning biznikiga ko‘p kelganini aytadilar. Otam «Mirzo» 
va «G ‘ulom» taxalluslari bilan talay she’rlar yozgan... Amakim 
ham she’rlar yozar edi. Uning «Bayozi Mirzo» degan kitobi 
1913-yilda T o sh k e n td a « G ‘ulom iya» b o sm ax o n asid a 
bosilgan»48, — deb qayd etgan edi G ‘afur G ‘ulom.
G ‘a fu r G ‘u lo m 1916-yilda b ir m u d d a t ru s-tu zem
m a k ta b id a o 'q id i. S h o ‘r o la r z a m o n id a sak k iz oy lik
muallimlar tayyorlash kursini bitirdi. Yangi tashkil etilgan 
m aktablardan birida avval o ‘qituvchi, 1923-yildan boshlab 
esa internat mudiri b o ‘lib ishladi. Shoirning birinchi she’ri 
an a shu in te rn a td a 1923-yilda tu g ‘ildi. «Shu kecha o ‘z 
yetimligim, boshimdan kechirganlarim va shu yetim bolalar 
ahvoli, xalqimizning shu go‘daklarga g‘amxo‘rligi to ‘g‘risida 
she’r yozdim. Shu she’rimni birinchi she’rim desam b o ‘ladi»49,
— deb yozgan edi G ‘afur G ‘ulom.