Savol:: Nechanchi asrga kelib dunyo miqyosida don yetishtirish va don bilan savdo-sotiq qilish kengayib bordi?

::SAVOL::Nechanchi asrga kelib dunyo miqyosida don yetishtirish va don bilan savdo-sotiq qilish kengayib bordi?

{=XIX

~XX

~XVII

~XVIII}
::SAVOL::Nechanchi 1867 yilda Toshkent ishbilarmonlari Ulyanov N.V, Pisarevskiy N.P¸ Kasyanov N.N, Plavishkiy I.O lar Toshkentda Yevropa turidagi tegirmonni qurishgan?

{=1867 yilda

~1868 yilda

~1869 yilda

~1870 yilda}
::SAVOL::Dastlab yurtimizga tegirmonni harakatga keltirish uchun quvvati nechta ot kuchiga ega bo`lgan suv trubinasi hamda barcha texnologik va transport jihozlari Sankt-Peterburgdan keltirilgan?

{=75

~80

~85

~90}

::SAVOL::Nechanchi yilga kelib O`zbekistondagi davlat omborlarining umumiy xajmi 1 mln 43 ming tonnaga yetdi?

{=1956

~1966

~1976

~1986}
::SAVOL::Elevator asosan ikki qisimdan ichki minora va bir nechta em (silos) korpuslaridan iborat bo`lib don uyumlari necha metr va undan baland bo‘lgan em saqlagichlarga solinadi?

{=30

~35

~40

~38}

::SAVOL::Elevator sig‘imi em miqdori, saqlagihlarning balandligi va ko‘ndalang kesmiga bog‘liqdir. Em saqlagichlar monolit yoki eg‘ma temir- betondan barpo qilinadi. Ular to‘g‘ri burchakli yoki qanday shaklida bo‘ladi?

{=slindir

~ko`p burchak

~yumaloq

~ovalsimon}
::SAVOL::Elevator qaysi maqsadlarga mo‘ljallanganligi va qurilgan joyiga qarab necha ming tonnagacha don sig‘adigan hajimda bo‘lishi mumkin?

{=25-140

~30-140

~35-150

~30-150}
::SAVOL::Elevatorlar – ombor sanoatini shartli ravishda nechta zvenoga bo`linadi?

{=3

~2

~4

~5}

::SAVOL::Don omborxonasi- bu gorizontal va qiya polli inshoot bo‘lib, bu erda don qanday holida saqlanadi?

{=uyum

~qoplangan

~tozalangan

~paddonlarda}
::SAVOL::Don omborxonalarida havoning namligini deyarli yil davomida mo‘tadil necha foiz ushlab turish mumkin?

{=60-75%

~55-60%

~70-75%

~65-80%}
::SAVOL::Don omborxonalarida havoning namligini deyarli yil davomida mo‘tadil ushlab turish mumkin bo`lib xavoning nisbiy namligi necha foiziga to‘g‘ri keladi.?

{=13-15%

~14-16%

~15-17%

~16-18%}
::SAVOL::Omborxonalar don uyumlarini zararsizlantirish va changlardan tozalash uchun qulay bo‘lishi, mehnat sarfini kamaytirish maqsadida qanday ishlarini olib borish katta ahamiyat kasb etadi?

{=mexanizatsiyalashtirish

~donlarni sochma xolatda saqlash

~omborlarni tozalash

~dorilash}
::SAVOL::Hozirgi kunda qurilayotgan omborlar hajmi qancha nechchidan tonnagacha don sig‘adigan omborlar bo‘lib, unda tashish, tushirish va boshqa ishlar to‘liq mexanizaatsiyalashtirilgan.

{=500 dan 5000

~450 dan 5500

~600 dan 6000

~650 dan 6500}
::SAVOL::Don saqlanadigan maydonlarning o‘lchamlarini belgilashda mahalliy sharoit va mexanizatsiyalashtirish hisobga olinadi. Bunda uning kengligi necha metr, uzunligi esa joyga va joylashtiriladigan don miqdoriga qarab 50 m dan ortiq bo‘lmagan holda belgilanadi?

{=7-14 m

~8-16 m

~6-12 m

~5-10 m}
::SAVOL::Buntlar asfaltlangan maydonlarda yoki zarurat tug‘ilganda quruq va yomg‘ir suvlari bosmaydigan, o‘rab turgan maydondan necha 300-350 mm ko‘tarilgan grunt maydonlarda joylashtiriladi?

{=300-350 mm

~200-250 mm

~400-450 mm

~450-500 mm}
::SAVOL::Don uyumlarini saqlash tartib va usullari o`ziga xos hususiyatlarga ega. Don uyumlarini saqlash ob’yekti sifatida o`rganilishi lozim bo`lgan ularning holati sifatida o`rganilishi lozim bo`lgan ularning holati va saqlanishiga ta’sir etuvchi omilni toping?

{=barchasi

~don uyumining namligi va uning atrof muhiti

~don uyumi va atrof muhitining harorati

~don uyumiga havoning yetib borish}

::SAVOL::Don uyumlarini saqlash tartibi asosida qo`yilgan. Hozirgi vaqtda qaysi saqlash tartibi qo`llaniladi.

{=barchasi

~don uyumini quruq holda saqlash

~don uyumini sovutilgan holda saqlash

~don uyumini havosiz joyda saqlash}

::SAVOL::Donning istemolga yaroqli bo`lgan don tayyorlashdagi hamma sifat ko`rsatkichlari, qaysi va boshqa xususiyatlarining to`liq saqlanish davrida donning saqlanish muddati deyiladi.

{=unuvchanligi

~un chiqishi

~zarakurandalar

~barchasi}

::SAVOL::Urug`lik donlarning saqlanish muddati iste’mol uchun foydalaniladigan donlarning saqlash muddatidan qanday farq qiladi?

{=biroz qisqa bo`ladi

~biroz uzoq bo`ladi

~biroz zarakurandalar kam zararlangan bo`ladi

~biroz quruq bo`ladi}

::SAVOL::Botanik turiga, o`stirilgan sharoitga, pishish darajasiga, ishlov berish sifatiga (tozalash quritish) va saqlash usullariga bog`liq. Biologik saqlanish muddatlariga qarab hamma ekinlarning donlari mezobiotik va mikrobiotik guruhlariga bo`linadi.

Mezobiotik guruhga: unuvchanligi, ko`karish qobiliyati bir necha kundan 3 yilgacha, mikrobiotik guruhga kiradiganlari 3 yildan 15 yilgacha, yana bir guruhida esa necha yilgacha va undan ortiq saqlanish qobiliyatiga ega bo`lgan donlar kiradi?

{=15 yildan 100

~15 yildan 75

~10 yildan 100

~20 yildan 80}

::SAVOL::Bug`doy va javdar donlari qulay saqlash sharoitida necha yil saqlangandan keyin xam non tayyorlashdagi sifat ko`rsatkichlari, un chiqarish miqdorini kamaytirmaydi va tegirmonda maydalash uchun ishlatiladi?

{=7-10 yil

~8-10 yil

~9-13 yil

~5-10 yil}

::SAVOL::Don uyumini saqlash tartibi qanday qonunga asoslangan?

{=kseroanabioz

~anabioz

~anabiotik

~fiziologik}

::SAVOL::Don uyumi qanday holda saqlanganda xo`jalik ahamiyatiga ega bo`lgan hamma ko`rsatkichlari uzoq muddatgacha to`liq saqlanadi?

{=quruq

~tozalab

~qoplab

~dorilab}

::SAVOL::Tashqi sharoit omillaridan yaxshi muhofaza qilinib, tozalanib saqlangan, donlarni omborlarda 4-5 yilgacha, xirmonlarda necha yilgacha hech qanday qo`shimcha ishlov bermasdan saqlash mumkin?

{=2-3 yilgacha

~1-2 yilgacha

~3-4 yilgacha

~5-6 yilgacha}

::SAVOL::Don va dukkakli donlarning namligi necha foiz bo`lganda, omborlarda uzoq vaqt saqlanadi?

{=12-14%

~11-12%

~13-15%

~10-11%}

::SAVOL::Don uyumining birinchi darajali sovitilgan holda saqlash deb, hamma qatlamlarda havoning harorati necha gradusdan pastda bo`lishi tushiniladi?

{=10⁰S dan

~11⁰S dan

~12⁰S dan

~13⁰S dan}

::SAVOL::Don uyumlarini ikkinchi darajali sovutilgan havoda saqlaganda hamma qatlamlari necha S dan past haroratda bo`lishi tushiniladi?

{=0⁰S dan

~1⁰S dan

~2⁰S dan

~3⁰S dan}

::SAVOL::Makkajuxori donini yig`ishtirib olish vaqtida uning namligi 25-35 % va undan ham yuqori bo`ladi. Bunday donni odatdagi yer ustida joylashgan omborxonalarda saqlash uchun necha foizgacha gacha quritishga to`g`ri keladi?

{=13-15%

~11-12%

~14-16%

~12-14%}

::SAVOL::Donlarni saqlashda xandaqlarning suv o`tkazmasligi va har tomonlama germetik bo`lishi uchun g`isht terib, tsementlanadi, saqich quyiladi yoki gaz, suv o`tkazmaydigan plyonka to`shaladi. Xandaqlarning chuqurligi 3,5 m, eni 3 m, uzunligini xoxlagancha qilish mumkin. Har necha metrda to`sqichlar qo`yish tavsiya etiladi?

{=5-10 metrda

~10-15 metrda

~15-20 metrda

~20- 25 metrda}

::SAVOL::Donlarni omborlarda kemiruvchilardan himoya qilish uchun eshik tagi 500 mm balandlikkacha temir qoplama bilan yopiladi. Omborni to’ldirish donni tozalash, navlarga ajratish va quritishdan so’ng amalga oshiriladi. Hajmi og’irligi 750 kg/m³ va namligi necha foiz urug’lar qabul qilinadi?

{=14%

~13%

~15%

~16%}

::SAVOL::Donning rang, hid va ta’mi uning qanday ko‘rsatkichlari hisoblanadi?

{=soflik

~oziq-ovqat

~oziqaviylik

~urug`lik}
::SAVOL::Barcha qishloq xo‘jaligi mahsulotlari donlarining sifatini baholashda qanday asosiy va majburiy ko‘rsatkich hisoblanadi?

{=rang

~tarkibi

~yetilganligi

~xid}
::SAVOL::Sog‘lom don ushbu ekinga monand o‘ziga xos nimaga ega bo‘lib, ko‘pincha chuchuk yoki biroz shirin bo‘ladi?

{=ta’m

~tarkibi

~yetilganligi

~xid}
::SAVOL::Ta’m toza maydalangan donda aniqlanadi. Buning uchun o‘rtacha namunadan taxminan necha gramm don ajratiladi, u iflos aralashmalardan tozalanadi va laboratoriya tegirmonida yanchiladi va 2 gr chaynaladi?

{=100 gr

~50 gr

~200 gr

~250 gr}
::SAVOL::Bir tonna bug‘doy doni uyumida necha million dona bug‘doy doni bo‘ladi, jo‘xorida esa bu ko‘rsatkich 150-190 mln.donani tashkil etadi?

{=30-40 mln.

~35-40 mln.

~40-45 mln.

~45-50 mln.}
::SAVOL::Donlar shakli, katta kichikligi, etilganlik darajasi 1000 donasining vazni, namligi va boshqa ko‘rsatkichlariga ko‘ra farqlanadi. Ushbu donlarni boshog`ining qaysi qismidan olingan namunaning og`irligi yuqori bo`ladi?

{=o`rta qismi

~yuqori qismi

~pastki qismi

~barchasi bir xil}
::SAVOL::Donlarni saqlashda isrof necha turga bo‘linadi?

{=ikki

~bir

~uch

~to`rt}
::SAVOL::Donning biologik xossalari qaysilar?

{=barchasi

~mikroorganizmlarning rivojlanishi, o‘z-o‘zidan qizishi

~xashorat va kanalarni rivojlanishi, kemiruvchilarning yo‘q qilishi, parrandalarning yo‘q qilishi

~nafas olish, donning unishi}
::SAVOL::Labaratoriya va ishlab chiqarish sharoitida o‘tkazilgan amaliy va tajriba sinovlarining ko‘rsatishicha, don saqlanishi to‘g‘ri tashkil qilishda quruq modda isrofi yiliga necha foizni tashkil etadi?

{=0.07-0.3 foizni

~0.08-0.4 foizni

~0.06-0.2 foizni

~0.09-0.5 foizni}

::SAVOL::Mahsulotlarni saqlashda sifatning salbiy o‘zgarishi asosan nimalar natijasida ro‘y beradi?

{=barchasi

~mikroorganizm va hashorotlarning ta’siri

~kemiruvchi va qushlar tomonidan zararlanishi

~texnik zararlanishi tufayli}

::SAVOL::Yetishtirilgan don mahsulotlarining sifat ko`rsatkichlari mahsulot yetishtiriladigan sharoitga, saqlash va boshqa o`tkaziladigan qo`shimcha tadbirlar qarab turlicha bo`ladi. Qishloq xo`jalik mahsulotlari, jumladan don mahsulotlari sifat ko`rsatkichlariga qarab asosan necha guruhga bo`linadi?

{=Barchasi

~Sifat ko`rsatkichlari bo`yicha foydalanishga yaroqli bo`ladi, soxa talabiga to`liq javob beradigan mahsulotlar.

~Sifat ko`rsatkichlari bo`yicha foydalanish lozim bo`lgan soxa talabiga to`liq javob bermaydi ammo boshqa sohada foydalanish mumkin bo`lgan mahsulotlar. Sifat ko`rsatkichlari bo`yicha foydalanish lozim bo`lgan soxa talabiga to`liq javob bermaydi ammo boshqa sohada foydalanish mumkin bo`lgan mahsulotlar.

~Foydalanishga mutlaqo yaroqsiz bo`lgan mahsulotlar}
::SAVOL::Mahsulotlar sifatini shakillanishiga turli omillar ta’sir etadi. Bu omillar ichida qaysi omil asosiy omillardan biri bo`lib, bunga mahsulot yetishtiriladigan tabiiy xududning xususityalari kiradi?

{=geografik

~antropogen

~zararkurandalar

~agrotexnik}
::SAVOL::Donni yetilishi sut, mum pishiqlik va to`la pishiqlik davrlaridan iborat bo`ladi. Sut piishqlik davri – o`simlik gullagandan necha kun keyin boshlanadi?

{=8-18 kun

~7-17 kun

~6-16 kun

~9-19 kun}
::SAVOL::Don qayta ishlash korxonalarida uyumlarini aralashmalardan o`z vaqtida tozalash ishlarini tashkil etish va qishloq xo`jalikda mexnat xarajatlarini iqtisod qilish maqsadida necha t/soat ishlab chiqarish quvvatiga ega bo`lgan don tozalovchi agregatlardan keng foydalaniladi?

{=20 va 40 t/soat

~10 va 20 t/soat

~30 va 60 t/soat

~40 va 80 t/soat}
::SAVOL::Don mahsulotlarini saqlashda quyidagi tadbirlardan qaysi biri qo`llaniladi?

ni amalga oshirish tavsiya etiladi:

{=Barchasi

~Barcha xo`jaliklarda don omborxonalarini sizot suvlari chuqur joylashgan, suv havzalaridan uzoqda, loyiha asosida kerak, omborxonalarning devorini va yuzasini 50 – 100 sm balandlikda tsementlash, yog`och eshiklarni temir tunika bilan qoplash, derazalarga oyna solish yoki mayda temir to`rlar bilan qoplash lozim.

~Har yili yangi hosilni qabul qilishdan avval, omborxonani, ayvon va boshqalarni ta’mirlash kerak.

~Omborxona, maydoncha va ayvonlarda saqlanayotgan mahsulotlarni doimiy ravishda bir oyda uch marta zararkunandalar bilan zararlanishni nazorat qilib turish kerak}

::SAVOL::Ko`pchilik mamlaktlarda yuqori namlikka ega bo`lgan don xosilini yig`ishda donlarni isitilgan havo yordamida quritish keng tarqalgan. Havo qancha gradus isitilganda, donning nam sig`imini va qurish qobiliyatini keskin oshirish?

{=+3 - 5⁰S

~+4 - 6⁰S

~+5 - 7⁰S

~+6 - 8⁰S}
::SAVOL::Don uyumi fraktsiyaga qaysilariga bo`linadi?

{=barchasi

~toza don

~furaj doni

~don qoldiqlariga}
::SAVOL::Don uyumida haroratning o`zgarish tezligi nimaga bog`liq?

{=donni saqlash usuli va omborxona turiga

~donni saqlash usuli va donni namligiga

~donni iflosligiga va omborxona turiga

~donni zararkurandalar bilan zararlanganligiga va saqlash muddatiga
::SAVOL::Don omborlarida quvurlarning yuqori qismiga saotiga necha kub havo yubaruvchi shamollatgich o`rnatiladi.

{=500 m³

~600 m³

~700 m³

~800 m³}
::SAVOL::Don ekinlari necha xil usulda yig`ib olinadi?

{=2

~3

~4

~5}

::SAVOL::Don o`ziga xos qanday xususiyatlarga ega bo`lib, ular don turi, anatomik tuzilishi, po`st qobig`i, silliqligi, namligi, iflosligi va boshqa ko`rsatkichlarga qarab farq qiladi?

{=fizikaviy

~mexanik

~unuvchanlik

~agrotexnik}

::SAVOL::Donning sochiluvchanligiga ta’sir etuvchi asosiylarini ko`rsating?

{=barchasi

~donning granulometrik tarkibi va granulomarfologik xarakteri

~namlik, aralashmalar turi va miqdori, material

~don massasi oqib tushadigan yuzaning shakli va tuzilishi}

::SAVOL::Don massasini tashishda, joylashtirishda va transportyor lentalaridagi xarakatidan turli tebranma ta’sirlar natijasida yengil aralashmalar, gulqobiqli urug`lar, puch donlar saralanib don uyumining to`planib qoladi. Ogir aralashmalar, yirik va to`liq pishgan ogir donlar uyumning qaysi qismiga joylashib qoladi?

{=pastki

~yuqori

~o`rta

~barchasi}

::SAVOL::S.G.Gerasimov o`z tajribalarida turli silos elevatorlardan quruq bug`doy doni oqib tushish uchta holatini asoslab bergan ular qaysilar?

{=me’yoriy, assimetrik va simmetrik.

~me’yoriy, assimetrik va perpendikulyar.

~o`rta saralash, assimetrik va simmetrik.

~barchasi}

::SAVOL::Don massasining o`z-o`zidan qizishi namlik bilan bir qatorda haroratga ham bog`liq.Tajribalardan shu narsa aniqlanganki,10-15°S haroratda o`z-o`zidan qizish juda ham sekin rivojlanadi. Don necha gradusdan past haroratda don massasi deyarli qizimaydi?

{=8-10°S dan

~7-9°S dan

~6-8°S dan

~5-7°S dan}

::SAVOL::Don uyumining holati barcha sharoit va ko`rsatkichlar ichida xarakterlisi hisoblanadi ayniqsa qaysi jarayonining jadalligiga uning namligi,harorati fiziologik faolligi va mikroflorasi tarkibiga katta ta’sir ko`rsatadi?

{=qizish

~unuvchanligi

~sochiluvchanligi

~un chiqishi}

::SAVOL::Izlanishlar shuni ko`rsatdiki o`z-o`zidan qizigan donning rangi va pigmentlariga ko`ra uning sifati turlicha bo`ladi. Don qanchalik qaysi tusga kirgan va pigmentlangan bo`lsa uning ozuqaviylik, texnologik xususiyativa oziq-ovqat qimmati shuncha past bo`ladi?

{=to`q tusga

~och tusga

~sarg`ish tusga

~yashil tusga}

::SAVOL::Don uyumida uchraydigan barcha turdagi o`z – o`zidan qizish jarayonini toping?

{=barchasi

~uyali

~yalpi

~qatlamli}

::SAVOL::Don uyumini qizishiga sabab bo`luvchi omillar qaysi?

{=barchasi

~ifloslik

~zararkurandalar faoliyati

~namlik}

::SAVOL::Donlarni saqlashda isrof necha turga bo‘linadi?

{=ikki

~bir

~uch

~to`rt}

::SAVOL::Don massasini o`z-o`zidan qizish xolati deb, donda kechadigan fiziologik jarayonlar va don massasining yomon issiklik o`tkazuvchanligi sababli, xaroratning ko`tarilib ketishiga aytiladi. Don massasining dastlabki xolatidan bog`liq xolda ayrim qismlarda xaroratning necha gradusgacha gacha ko`tarilib ketishi kuzatiladi?

{=55-65^oS

~50-60^oS

~65-75^oS

~60-70^oS}
::SAVOL::Saqlanayotgan don massasini o‘z-o‘zidan qizish xolatining qaysi sabablari mavjud?

{=fizik va fiziologik

~fizik va mexanik

~mexanik va fiziologik

~issiqlik va sochiluvchanlik}
::SAVOL::Don uyumlarida o‘z-o‘zidan qizish jarayonining rivojlanish tezligi xilma-xil bo‘lishi mumkin. Ba’zi hollarda jarayon boshlangandan bir necha kun o‘tgach, ba’zida esa juda uzoq davrdan keyin 50S harorat yuzaga keladi. Qizishdagi bunday farq juda ko‘p sabablarga bog‘liq bo‘lib ularni qaysi guruhga bo‘lishi mumkin?

{=barchasi

~don uyumining holati;

~omborlarning holati va konstruksiyasi:

~don uyumlarining saqlanish sharoiti va ularni kuzatish usullari}
::SAVOL::Don uyumida qaysi jarayonlarning borishi hamda quyi issiq o‘tkazuvchanlik oqibatida unda haroratning ko‘tarilib ketishi o‘z – o‘zidan qizish deb ataladi?

{=fiziologik

~mexanik

~sorbtsiya

~fizik}
::SAVOL::Donni bir tekis isitmaslik yoki sovutmaslik, shuningdek havo muhitining regulirovka qilinmasligi ham o‘z-o‘zidan qizishni yuzaga keltirishi mumkin?

{=fiziologik

~mexanik

~sorbtsiya

~fizik}
::SAVOL::Don massasining jipslashuv sabablari qaysilar?

{=barchasi

~don massasi yuqori qavatlarining og`irlik bosimi ostida pastki qavat donlari jipslashadi;

~ortiqcha sovutish natijasida nam va xul donlar muzlab jipslashadi, o`z-o`zidan qizish natijasida jipslashish;

~don massasidagi ayrim fiziologik jarayonlarning rivojlanishi natijasida jipslashadi}
::SAVOL::Don massasining jipslashib qolishi darajasi va turi xar xil bo‘lib, uni quyidagi omillar bilan izohlash mumkin:

{=barchasi

~omborxona devorlari yaqinidagi don massasiga tushadigan katta bosim

~sovutishda nam donlarning muzlab qolishi

~o‘z-o‘zidan qizish va alohida fiziologik jarayonlar}
::SAVOL::Donni saqlash davridagi o‘z-o‘zidan qizish jarayoni don sifatida qaysi o‘zgarishlarni yuzaga chiqaradi?

{=barchasi

~yangilik ko‘rsatkichlari (rangi, hidi, ta’mi va yaltiroqligi)

~kimyoviy tarkibida o‘zgarishi natijasida uning texnologiya, oziq-ovqat va yemlik qimmati o‘zgaradi

~urug‘lik sifati o‘zgaradi}
::SAVOL::Urug`lik donlarni omborda necha metrdan ortiq balandlikda saqlash ta’qiqlanadi?

{=3 metrdan

~2 metrdan

~1 metrdan

~4 metrdan}
::SAVOL::Yangi yigib olingan donning o`z-o`zidan qizish xolatini necha guruxga bo`lib o`rganish mumkin?

{=ikki

~bir

~uch

~to`rt}

::SAVOL::Don yoki urug‘ning saqlash davrida iste’mollik yani qaysi xususiyatlarini saqlashi, uning chidamliligi deyiladi?

{=barchasi

~urug‘lik

~texnologik

~oziq-ovqat}

::SAVOL::Qishloq xo‘jalik urug‘shunosligida urug‘larning chidamliligi nechtaga ajratiladi?

{=ikkitaga

~bittaga

~uchtaga

~to‘rtaga}
::SAVOL::Don va urug‘ qaysi o`simlikdan olinganligidan qat’iy nazar yig‘im-terim davrida, tashishda va saqlashda bir butun nima xisoblanadi?

{=tirik organizm

~urug‘

~barchasi to‘g‘ri

~ozuqa}

::SAVOL::Nima- bu shunday saklash muddatiki, bunda don partiyasi ozik-ovkat, yem-xashak yoki texnik extiyojlar uchun uzining kimmatli xususiyatlarini yukotmagan bulishi lozim?