Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Kondensatsion usulda suspenziyalar tayyorlash
Kondensatsion yo‘l bilan suspenziya tayyorlash 2 xil usulda bo‘ladi:
erituvchining o‘zgarishi hisobiga eruvchanlikni kamayishi natijasida;
kimyoviy reaksiya natijasida.
Erituvchini almashtirish usuli
Moddalarning molekulalarini dispers holatidan suspenziya holatiga o‘tishi bir necha 
bosqichdan iborat bo‘lib, ko‘pdan-ko‘p qo‘pol dispers darajali sistemalarni tashqil qiladi. Oxirida 
ko‘p dispersli sistema bo‘lib, shunday bir qancha kolloid zarrachalarni birlashtiradi. Moddalarni 
yangi dispers muxitga o‘tkazishda gidrofob xossasi bo‘lgan flokulyasiya hodisasini hosil 
qilmaslik uchun stabilizator kiritilishi kerak. Qaysi biri zaryad bilan zarrachalarni xabardor qilsa, 
shunga o‘xshash dispersion muhitda suyuqlik pardasini va adsorbsion pardani hosil qiladi. 
Erituvchini almashtirish usuli bilan mexaniq dispergirlashga qaraganda turg‘unroq suspenziya 
hosil bo‘ladi.
Ko‘rinishidan bu xira (kattaligi zarrachani 0,1-1 mkm gacha) Shunga ko‘ra bu guruhdagi 
miksturalar xira miksturalar (Mixcturae turbidae) nomi bilan ataladi. Suvli eritmalarga 
nastoykalarni, suyuq ekstraktlarni va boshqa galen preparatlarini qo‘shsak, xira miksturalar hosil 
bo‘ladi.
Nastoykalar va suyuq ekstraktlardan miksturalar tayyorlash.
Keng tarqalgan yozmalarni ko‘ramiz.
Rp.: Sol. Natrii bromidi 6,0:200 ml
Tincturae Convalariae
Tincturae Valerianae ana8 ml
M. D. S. 1 osh qoshiqdan 3 marta ichilsin.
Agar suzilgan natriy bromid eritmasi ustiga tindirmalarni qo‘shsak, undagi tiniq rangsiz 
eritmada xira, ochroq, qo‘ngir suyuqlik hosil bo‘ladi. Nastoykalar tarkibidagi erigan moddalar, 
(70°) spirtda tayyorlangan (suyultirish natijasida o‘sha erigan moddalar) mayda gidrofil 
zarrachalari cho‘kmaga tushadi. Mikstura tarkibiga elektrolitlar kirsa (dorixatda keltirilishicha, 
bunday miksturalarda turishi natijasida galen preparatlaridan o‘tgan engil, parcha-parcha 
cho‘kmalar paydo bo‘lib), ekstrafaol moddalarning cho‘kishini ko‘ramiz.
Nastoykalar bilan tayyorlangan miksturalarga qaraganda suyuq ekstraktlarda tayyorlangan 
miksturalar xiraroq bo‘ladi. Nastoykalarga ko‘ra, suyuq ekstraktlar 1:1 nisbatda tayyorlangan 
bo‘lib, o‘zida ko‘p miqdorda ekstrafaol moddalar saqlaydi. Shuni aytish kerakki, miksturalardagi 
tuzli eritmani suzilgandan keyin galen preparatlarini quyish lozim.