Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

17
Ko‘z surtmalari. Antibiotiklar bilan tayyorlanadigan yumshoq (surtma va
shamchalar) dorilar texnologiyasi.
4
18
Dori shaklllarini tayyorlashda uchraydigan nomutanosibliklarni aniqlash va 
bartaraf etish usullari.
4
Jami
72
O’quv yili bo’yicha jami: 144 soat
Laboratoriya mashg‘ulotlari faol va interfaol usullar, ko‘rgazmali tarqatma 
materiallar, laboratoriya jihozlari, qurilmalari va axborot multimedia qurulmalari 
bilan jihozlangan auditoriyada har bir akadem guruhga alohida o‘tiladi. 
4. Talabalar tomonidan fan bo’yicha olinadigan amaliy ko’nikmalar ro’yxati.
3-Jadval
№
Laboratoriya 
mashg‘ulotlarining 
mavzulari
Amaliy ko’nikmalar
5-semestr
1
Og‘irlik, hajm va tomchi 
bo‘yicha dozalarga bo‘lish. 
Retsept 
va 
unda 
ishlatiladigan qisqartmalar. 
Tarozilarning 
metrologik 
tavsifi.
Dori turlari texnologiyasining asosiy tushuncha va terminlarini 
shakllantirishni bilish. DF va boshqa me’yoriy hujjatlar bilan 
ishlashni bilish. Retseptni o‘qish, uni yozilishini va 
rasmiylashtirilishini to‘g‘riligini nazorat qilish. Suyuq dori 
turlarini hajm va tomchi bo‘yicha dozalarga bo‘lishni bilish. 
Qattiq va yumshoq dori turlarini og‘irlik bo‘yicha doza larga 
bo‘lishni bilish. Dori turlarini tayyorlash uchun kerak bo‘lgan 
dori va yordamchi moddalar miqdorini hisoblash. Dorixona 
tarozi bilan ishlash qoidalarini bilish.
2
Qiyin 
maydalanadigan, 
to‘zg‘uvchi va bo‘yovchi 
moddalar bilan poroshoklar 
tayyorlash, sifatini baholash
Qiyin maydalanadigan moddalar guruhiga kiruvchi dorivor 
moddalarni tanlash olish. To‘zg‘uvchi moddalar guruhiga 
kiruvchi dorivor moddalarni tanlash olish. Bo‘yovchi 
moddalar guruhiga kiruvchi dorivor moddalarni tanlash olish. 
Qiyin maydalanadigan moddalar saqlagan poroshoklarni 
tayyorlash, qadoqlash va rasmiylashtirish qoidalarini bilish. 
To‘zg‘uvchi moddalar saqlagan poroshoklarni tayyorlash, 
qadoqlash va rasmiylashtirish qoidalarini bilish. Bo‘yovchi 
moddalar saqlagan poroshoklarni tayyorlash, qadoqlash va 
rasmiylashtirish qoidalarini bilish. Poroshoklarni sifatini 
baholash ko‘rsatkichlarini bilish
3
Turli 
agregat 
holatdagi 
ekstraktlar va efir moylari 
bilan poroshoklar tayyorlash, 
Ekstraktlarni turini bilish, ularni tarkibidagi namlik miqdorini 
bilish. Quruq, quyuq va quyuq ekstrakt eritmasi bilan 
poroshoklarni tayyorlash, qadoqlash va rasmiylashtirish 

---

sifatini baholash
qoidalarini bilish. Quyuq ekstraktni tortish qoidalarini bilish. 
Quyuq ekstrakt eritmasini tayyorlashni bilish. Efir moylarini 
tasnifini bilish. Efir moylari qand aralashmasini tayyorlashni 
bilish. 
Efir 
moy 
qand 
aralashmasidan 
poroshoklarni 
tayyorlash, qadoqlash va rasmiylashtirish qoidalarini bilish.
4
Trituratlar 
texnologiyasi. 
Zaharli va kuchli ta’sir 
qiluvchi 
moddalar 
bilan 
murakkab 
poroshoklar 
tayyorlash, sifatini baholash
Zaharli va kuchli ta’sir etuvchi moddalar guruhiga qiruvchi 
moddalarni bilish, O‘z R SSV ning 489-son buyrug‘i bilan 
tanish bo‘lish. Zaharli va kuchli ta’sir etuvchi moddalarni dori 
turi tarkibida bir martalik, sutkalik dozalarini tekshirishni 
bilish. Trituratsiyalarni texnologiyasini va nisbatlarini bilish. 
Trituratsiyalardan 
foydalanib 
murakkab 
poroshoklarni 
tayyorlashini bilish. Zaharli va kuchli ta’sir etuvchi moddalarni 
saqlagan poroshoklarni tayyorlashda hisoblarni aniq bilish. 
Zaharli va kuchli ta’sir etuvchi moddalar saqlagan 
poroshoklarni 
bemorga 
berish 
uchun 
qadoqlash 
va 
rasmiylashtirish qoidalarini bilish.
5
Yig‘malar. 
Tuzlar, 
efir 
moylari va spirtda eruvchi 
moddalarni 
yig‘malar 
tarkibiga kiritish. Yig‘malar 
sifatini baholash.
O‘simlik xom ashyosini maydalik darajasini bilish va amalga 
oshirish. Tuzlar bilan yig‘malar tayyorlash texnologiyasini 
bilish. Spirtda eruvchi moddalar bilan yig‘malar tayyorlash 
texnologiyasini bilish. Efir moylari bilan yig‘malar tayyorlash 
texnologiyasini bilish. O‘simlik xom ashyosidan tayyorlangan 
yig‘malarni qadoqlash va saqlashni bilish. O‘simlik xom 
ashyosidan tayyorlangan yig‘malarni sifatini nazorat qilishni 
bilish.
6
Suvli
eritmalar. 
Qiyin 
eriydigan 
va 
kompleks 
birikma 
hosil 
qiladigan 
moddalardan 
eritmalar 
tayyorlashni 
o‘ziga 
xos 
tomonlari
Suvli eritmalar tayyorlashning o‘ziga xos tomonlarini bilish, 
O‘zR SSV 582-son buyrug‘i bilan tanish bo‘lish. Tozalangan 
suv va uni saqlash sharoitini bilish. O‘lchov idishlari va hajm 
bo‘yicha dozalarga bo‘lishni bilish. Qiyin eriydigan va 
kompleks birikma hosil qiladigan moddalardan eritmalar 
tayyorlashni bilish. Eritmalarni qadoqlash va saqlashni bilish. 
7
Konsentrlangan eritmalarni 
tayyorlash, ularni suyultirish 
va quyultirish usullari
Konsentrlangan eritmalar tayyorlanadigan dori moddalarini, 
ularni tayyorlash mumkin bo‘lgan foiz miqdorilarini bilish. 
Konsentrlangan eritma tayyorlash uchun tozalangan suv va 
dori modda miqdorini hisoblashni bilish. Konsentrlangan 
eritmalarni o‘lchov kolbasida, dori moddasini hajm oshish 
koeffitsientini hisobga olgan xolda va eritma zichligini 
e’tiborga olib tayyorlashni bilish. Konsentrlangan eritmalarni 
suyultirish va quyultirishni bilish. Tayyor konsentrlangan 
eritmalarni 
sifatini 
baholashni 
bilish. 
Konsentrlangan 
eritmalarni saqlash va rasmiylashtirishni bilish.
8
Byuretka 
qurilmasidan 
foydalanib konsentr-langan 
eritmalar, galen preparatlari, 
3% va undan ko‘p quruq 
moddalardan 
foydalanib 
miksturalar tayyorlash.
Byuretka qurilmasi va uni tuzilishi, ishlash prinsipini bilish. 
Byuretka qurilmasidan foydalanib miksturalar tayyorlashni 
bilish. Tarkibida konsentrlangan eritmalar, galen preparatlari 
saqlagan miksturalarni tayyorlashni bilish. 3% va undan ko‘p 
quruq moddalar saqlagan miksturalarni tayyorlashni bilish. 
Tayyor miksturalarni qadoqlash va rasmiylashtirishni bilish. 
Miksturalarni sifatini baholashni bilish. 
9
Kimyoviy va shartli nomlar 
bilan 
keltirilgan 
Kimyoviy va shartli nomlar bilan keltirilgan farmakopeya 
suyuqliklari ajrata bіlish. Kimyoviy nomlar bilan keltirilgan 

---

farmakopeya 
suyuqliklarni 
suyultirish usullari.
farmakopeya suyuqliklarni suyultirish usullarini bilish. shartli 
nomlar bilan keltirilgan farmakopeya suyuqliklarni suyultirish 
usullarini bilish. Retseptda kimyoviy va shartli nomlar bilan 
keltirilgan farmakopeya suyuqliklari yozilgan xolda ularni 
tayyorlash texnologiyasini va hisoblashni bilish. Tayyorlangan 
eritmalarni sifatini baholashni bilish. Eritmalarni qadoqlash va 
rasmiylashtirishni bilish.
10
Uchuvchan va uchuvchan 
bo‘lmagan 
erituvchilarda 
eritmalar 
tayyorlashning 
xususiy texnologiyasi.
Uchuvchan va uchuvchan bo‘lmagan erituvchilarni farqlay 
olish. Uchuvchan va uchuvchan bo‘lmagan erituvchilarda 
eritmalar tayyorlashning xususiy texnologiyasini bilish. Spirtli 
eritmalarni tayyorlashda tozalangan suv va etil spirti hisobini 
bilish. Torozilarda erituvchilarni tortishni bilish. Suvsiz 
eritmalarni sifatiga baho berishni bilish. Suvsiz eritmalarni 
qadoqlash va rasmiylashtirishni bilish.
11
Sirtga va ichish uchun 
mo‘ljallangan 
tomchilar 
tayyorlash texnologiyasining 
o‘ziga xos tomonlari, sifatini 
baholash.
Sirtga va ichish uchun mo‘ljallangan tomchilar texnologiyasini 
bilish. Sirtga va ichish uchun mo‘ljallangan tomchilar sifatini 
baholashni bilish. Tomchilarni tomchi bo‘yicha dozalarga 
bo‘lishni bilish. Tomchilarni qadoqlash va rasmiylashtirishni 
bilish. Ma’lum bir hajmda tomchilar sonini o‘lchashni bilish. 
Tomchi tomizg‘ichni kalibrovka qilishni bilish.
12
Chekli va cheksiz bo‘kuvchi 
yuqori 
molekulami 
birikmalar 
texnologiyasini 
o‘ziga 
xos 
tomonlari. 
Kolloid 
eritmalar
texnologiyasi.
Chekli va cheksiz bo‘kuvchi moddalarni farqlashni bilish. 
Yuqori molekulali birikmalarni texnologiyasini bilish. Chekli 
va cheksiz bo‘kuvchi moddalardan tayyorlangan eritmalarni 
qadoqlash va rasmiylashtirishni bilish. Kolloid eritmalarni 
ajratib olish. Kolloid eritmalarni tayyorlash texnologiyasini 
bilish. Kolloid eritmalarni eritmalarini sakqlash, qadoqlash va 
rasmiylashtirishni bilish.
13
Gidrofil 
moddalaridan 
suspenziyalar tayyorlashning 
xususiy 
texnologiyasi, 
ularning sifatini baholash.
Gidrofil moddalarni ajratishni bilish. Suspenziya tayyorlashda 
dori moddalar miqdorini hisoblashni bilish. Suspenziyalar 
tayyorlash bosqichlarini bilish. Deryagin qoidasiga ko‘ra pulpa 
hosil 
qilishni 
bilish. 
Suspenziyalarni 
saqlash 
va 
rasmiylashtirishni bilish. Suspenziyalarni sifatini baholashni 
bilish
14
Kuchli va kuchsiz gidrofob 
xususiyatga 
ega 
moddalardan suspenziyalar 
tayyorlash. Sifatini baholash.
Erituvchilar va ingredientlarning fiziko-kimyoviy xossalariga 
ko‘ra suspenziyalarni turli usullarda tayyorlashni (qiynash, 
dispersion, kondensatsion) bilish. Kuchli va kuchsiz gidrofob 
xossali moddalarni ajrata olish. Suspenziyalarni tayyorlashda 
stabilizatorlarni tanlashni bilish. Dori modda, stabilizator va 
erituvchi miqdorini hisoblashni bilish. Suspenziyalarni 
resuspendirlanish 
xususiyatini 
o‘rganishni 
bilish. 
Suspenziyalarni sifatini baholashni bilish.
15
Moyli va urug‘li emulsiyalar 
tayyorlash 
xususiy 
texnologiyasi, 
ular 
bilan 
bog‘liq hisoblar.
Emulgatorlarni tanlashni bilish. Emulsiya tarkibiga turli fiziko-
kimyoviy xususiyatga ega dori moddalarni kiritishni bilish. 
Birlamchi emulsiya va ikkalamchi emulsiya tayyorlash 
bosqichlarini bilish. Dori modda, moy, suv miqdorlarini 
hisoblashni 
bilish. 
Emulsiyalarni 
qadoqlash 
va 
rasmiylashtirishni bilish. Emulsiyalarni sifatini baholashni 
bilish.
16
Suvli 
ajratmalar.
Damlamalar 
tayyorlash, 
damlamalarga 
dori 
moddalarini 
qo‘shish 
O‘simlik xom ashyosini maydalik darajasini bilish va amalga 
oshirish. Damlamalarni o‘simlik xom ashyosi tabiatini hisobga 
olgan xolda tayyorlashni va asoslashni bilish. Damlamalar 
tarkibigi dori moddalarni qo‘shishni bilish. Efir moylari 

---

usullari.
saqloachi o‘simliklardan suvli ajratma olishni bilish. Yurak 
glikozidlari saqlovchi o‘simliklardan suvli ajratmalar olishni 
bilish. Suvli ajratmalarni sifatini baholash, qadoqlash va 
rasmiylashtirishni bilish.
17
Qaynatmalar tayyorlash va 
ularga 
dori 
moddalarni 
qo‘shish usullari.
O‘simlik xom ashyosini maydalik darajasini bilish va amalga 
oshirish. Qaynvatmalarni o‘simlik xom ashyosi tabiatini 
hisobga olgan xolda tayyorlashni va asoslashni bilish. 
Qaynatmalar tarkibigi dori moddalarni qo‘shishni bilish. 
Oshlovchi moddalar saqlovchi o‘simliklardan suvli ajratmalar 
olishni bilish. Saponin saqlovchi saqlovchi o‘simliklardan 
suvli ajratmalar olishni bilish. Antraglikozidlar saqlovchi
o‘simliklardan suvli ajratmalar olishni bilish.
18
Shilimshiqlar 
va 
ularni 
tayyorlash. Suyuq va quruq 
ekstrakt 
konsentratlardan 
suvli ajratmalar tayyorlash.
Shilimshiqlar saqlovchi o‘simliklarni ajratib olishni bilish. Sarf 
koeffitsientini hisobga olgan xolda shilimshiqlar tayyorlashni 
bilish. Shilimshiqlarni qadoqlash va rasmiylashtirishni bilish. 
Suyuq va quruq ekstrakt konsentratlardan suvli ajratmalar 
tayyorlashni bilish. Ekstraktlar
va shilimshiqlar bilan 
tayyorlangan suvli ajratmalarni sifatini baholashni bilish.