SaqarTvelos teqnikuri universiteti biznes-inJineringis fakulteti ekonikuri kvlevis meTodebi

7. ekonomikuri ideologiis ZiriTadi skolebi

Znelia gansazRvra romeli moazrovnidan unda daviwyoT ekonomikur mecnierebaSi meTodologiuri codnis istoriis gadmocema. mag.: v.s. astonomovas da sxvaTa redaqciiT gamocemuli saxelmZRvanelos ,,ekonomikur moZRvrebaTa istoriis” avtorebi gvTavazoben ekonomikaSi meTodologiuri azrovnebis fuZemdeblebad CavTavloT jon stiuart mili.

ver daveTanxmebodiT maT am sakiTxSi. Cveni azriT, ekonomikuri meTodologia Tavis gzas iwyebs, rogorc minimum, oTxi ZiriTadi skolidan: 1. inglisuri da franguli klasikuri politekonomia (a. smiRi, d.rikardo, j.s.t. milli. i. bentami, J.b.sei); 2. marqsistuli skola (j. marqsi. f. engelsi); 3. marJinaluri skola (k. mengeri, f. vizeri, e. biombaverki, u. jevonsi, l. varlasi); 4. kembrijis skola (a. marSali, j. keinzi).

8. klasikuri politekonomiis meTodologia

inglisuri da franguli klasikuri politikuri ekonomiis skola yvelaze Zvelia meTodologiur skolebTagan. SeiZleba saxeldobr amitomac maTi warmoadgenlebidan arc erTi (imave j.s.t. millis gamoklebiT) TavianT naSromebSi ar aqcevda gansakuTrebul yuradRebas meTodologiur sakiTxebs: isini TiTqos ,,ganzavebulni” arian ekonomikuri problemebis Sinaarsibrivi analizis sxadasxvagvar aspeqtebSi. Mmiuxedavad amisa, Sesabamisi analizis SemTxvevaSi am skolis saqmianobis meTodologiuri Sedegebi SeiZleba dafiqsirdes Semdeg punqtebSi:

1. 
   klasikuri skola – es saxeldobr politikuri ekonomiis skolaa da ara ekonomiksi. igi ara marto aanalizebda meoruneobriv movlenebs, aramed cdilobda ganexila isini sazogadoebaSi politikuri, kulturuli, samarTlebrivi da sxva urTierTobebTan kavSirSi. Aam skolis Teoretikosebs Tavdapirvelad axasiaTebdaT sinTezuri, integrirebuli midgoma;
   
2. 
   klasikuri skola cdilobda Seeqmna ekonomikuri sinamdvilis zRvridan abstraqtuli suraTi (gansakuTrebiT d. rikardodan dawyebuli da Semdeg J.b. sei, j. mak – kulsi da sxvebiT damTavrebuli), ramac mniSvnelovanwilad gamoiwvia mecnierul kvlevebSi Teoriuli da empiriuli bazisebis gaxleCa, vulgaruli gaxada am skolis meTodolologia da k. marqsis da germanuli ekonomikuri skolis (v. roSeri, g. Smoleri da sxv.) mxridan safuZveli daedo am mimarTulebis kritikas.
   

g) klasikuri politikuri ekonomia upiratesad SeiaraRda ekonomikuri movlenebis Tvisobrivi meTodologiiT, ramac, Tavis mxriv, gamoiwvia am skolis mecnieruli Sedegebis Zalze ,,gauxeSeba”, didi Secdomebi daskvnebSi da aagora kritikis talRa sxva mimarTulebebis mxridan.

9. marqsizmis ekonomikuri meTodologia

politikuri ekonomiis marqsistuli skola (fuZemdeblebi karl maqrsi da fridrix engelsi ekonomikuri azrovnebis yvelaze srulyofili skolaTagania. es mniSvnelovanwilad aixsneba imiT, rom marqsi da engelsi TavianT mecnierul moRvaweobas iwyebdnen rogorc hegelianelebi, anu roogrc hegelis meTodologiis mimdevrebi. Hegelis meTodis ,,svla abtsaqrtulidan konkretulisaken”, meTodis ,,konkretulis abstraqtuliT Sevsebis”, rogorc gadmocemis meTodis gamoyenebam misca mZlavri analitikuri da mtkicebulebiTi Zala k. marqsis ,,kapitals”.

meTodologiuri azriT ,,kapitals” ganasxvavebs mkafiooba, msjelobis simkacre, Tanamedruloba empiriul faqtebze dayrdnobaSi. klasikuri politikuri ekonomiis sapirwoned k. marqsi farTod iyenebda istoriul da evolociur meTodebs sakuTari istoriul da evoliciur meTodebs sakuTari doqtrinis gadmocemisas. amasTan erTad sargeblobda ukve didi xnis klasikur princips: ,,adamianis anatomia maimunis anatomiis gasaRebia,” anu ganvixilavT ra sazogadoebas, SeiZleba miviRoT utyuari codna meurneobrivi TvalsazrisiT ufro naklebad ganviTarebuli etapebis Sesaxeb.

marsizmis ekonomikuri meTodologiis sxva damaxasiaTebel niSnebs SeiZleba mivakuTvnoT: ,,ekonomikuri materializmi ( determinizmi)” sazogadoebis sxvadasxva sferoebis erTmaneTs Soris urTierTmoqmedebis problemaSi ekonomikuri moZRvrebis mkveTrad gamoxatuli politizireba, swrofva politikuri ekonomiis gamoxatuli ideologiis samsaxruSi Cayenebisadmi (es SeiZleba Sefasdes rogorc marqsizmis msoflimxedvelobrivi ideali); politikuri ekonomiis miznebis modifikacia – ekonomikuri efeqtianobis Sesaxeb moZRvrebidan igi gadaiqceva moZrvrebad ekonomikuri samarTlianobis Sesaxeb. bazisad gamoiyeneba Rirebulebis Teoria da masTan dakavSirebuli ideebi, kapitalizmisTvis damaxasiaTebeli movlenebi araadaekvaturad asaxaven mis arss!

magram marqsistuli ekonomikuri ideologiis xvedri mainc aRmoCnda darCenili XX aswleuli ekonomikuri azris ganviTarebis magistraluri xazis gverdiT. Man ver gauZlo istoriul gamocdilebas.

10. marJinalizmis da kembrijis skolis meTodologiuri Ziebani

marJinalisturi mecniruli revolucia, ganxorcielebuli XIX s. meore naxevarSi, warmoadgenda imavdroulad meTodologiur revoluciasac. mravali principi manamde SemuSavebuli inglisuri politekonomiis da marqsizmis mier (ekonomikuri mecnierebis ,,politizirebuloba”, obieqtivizmi, analizis Tvisebrivi meTodebi da sxv.), sruliad miiuRebeli aRmoCnda marJinalistebis TvalsazrisiT. piriqiT, marJinalizmi Seecada gaexada ekonomikuri mecniereba minamaluri xarisxiT ,,politikuri”, mis analizSi Qarbobs ekonomikis problemebisa da amocanebisadmi ukiduresad abstraqtuli midgoma; ekonomikuri codnis bunebis ganixlvaSi sruliad ar aris ideologiur faseulobaTa raime sistema, pirvelad Semodis wonasworobis da wonasworobiTi midgomis cnebebi (l. valrasi); ekonomikur sikeTeTa buneba agreTve kargavs yovelgvar obieqtur ganzomilebas da xdeba mxolod da mxolod subieqturi; individis ekonomikuri saqmianobis mTavar principad gamodis maqsimizacia – swrafva hqondes aseT sikeTeTa rac SeiZleba meti raodenoba.

Mmarjinalizmis mTeli rigi meTodologiuri ideebi Taviseburad aisaxeba Semdgom ekonomikur meTodologiebSi. gansakuTrebiT axali avstriuli skolis (f. xeiki da sxv.) da neoklasikur meTodologiur programebze.

kembrijis skolam mogvca ekonomikaSi meTodologiuri codnis ori TvalsaCino warmomadgeneli –alfred marSali da jon nevila keinzi.

marSalis Sexedulebebi ekonomikur meTodologiaze gadmocemulia mis ,,ekonomikuri mecnierebis principebSi” (wigni I ), Tavebi II –IV, danarTi C da D) mis winamorbedad ekonomistTagan gansxvavebiT marSali sakmaod did yuradRebas aqcevs ekonomikuri kvlevis meTodologiis problemas. igi specialurad Cerdeba mTel rig meTodologiur sakiTxebze, romlebsac manmade, rogorc wesi an mdumared uvlidnen gverds, an igulisxmeboda, rom maT ukve hqondaT raRac aRiarebuli kerZod, igi sakmarisad dawvrilebiT ganixilavs ekonomikuri mecnierebis sagans da midis gadawyvetilebamde, rom winandeli saxelwodeba ,,politikuri ekonomika” ukve araadekvaturad asaxavs Tanamedrove ekonomikuri mecnierebis miznebs da amocanebs da amitom igi metad ar unda iqnas gamoyenebuli ,,igi (ekonomikuri mecniereba) frTxilobs Seexos mravali politikur sakiTxs, romlis ignorireba praqtikoss ar SeuZlia; erTdroulad mecnierebasac da xelovnebasac. ai ratom aris ukeTesi igi aRiniSnos farTo terminiT ,,ekonomikuri mecniereba” (economics), vidre ufro viwro terminiT ,,politikuri ekonomika” (political economy).

exeba ra ekonomikuri kvlevis meTodis problemas marSali misdevs pragmatul Tvalsazriss. Ekonomikur mecnierebas SeuZlia gamoiyenos nebismierT meTodi, romelic efeqtiania misi miznis misaRwevad. Aabsoliturad ar aris mniSvnelovani es meTodi SemuSavebulia marJinalizmis Tu klasikuri politikuri ekonomiis mer, an, magaliTad, istoriuli an Teoriuli meTodi, verbaluri an maTematikuri meTodi; nebismier SemTxvevaSi, Tu igi produqtiulia, Tu misi gamoyeneba iZleva ekonomikur codnas, es meTodi misaRebia meurneobrivi obieqtebis kvlevaSi.

a. marSali Zalze afasebs ekonomikur Teorias, magram amasTan, mogvawodebs ar davkavdes zedmeti TeorizaciiT da maTematizirebiT;

,,abstraqtiebisadmi gamodevneba kargi saqmea rodesac igi xorcieldeba saWiro adgilze.

ingliseli ekonomistis Tvalsazrisis Tanaxmad, klasikurma politekonomiam, bolomde ver Seafasa istoriuli meTodis SesaZleblobebi rogorc globaluri, ise regionaluri meurneobrivi procesebis Seswavlis TvalsazrisiT. j.n. keinzisaTvis mniSvnelovania a ekonomikuri mecnierebis dayofa pozitiurad da normatiulad. Sesabamisad, iyofa politikuri ekonomiis funqciebic. erTi maTgani mdgomareobs imaSi, rom gamokvleul iqnas faqtebi da SeiniSnos WeSmariteba, meores, piriqiT, Semoaqvs SefasebiTi msjelobebi da iZleva gansazRvrul moralur ganawesebs. Ddidi mniSvneloba aqvs agreTve ukve cnobili ekonomikuri Teoriebis da hipoTezebis praqtikuli gamoyenebis SesaZleblobas.