Sapar Xojaniyazov(1910–1983)

Qurbanbay Qalenderov.Xalqımızdıń súyikli hám keń diapazonǵa iye, barlıq janrlarda da berilgen rollerdi sheber intá menen atqarıp kiyatırǵan aktyor, Qaraqalpaqstan Respublikasına xızmet kórsetken artist Q.Qalenderov 1965-jılı 17-fevral kúni Nókis qalasında tuwıladı. Ol mektepte oqıp júrgen dáwirinde-aq kórkem-óner dógerekleriniń aǵzası boladı, bul jerdegi bayram sánelerinde qoyılǵan saxnalıq kórinisler onda kórkem-ónerge degen ıqlasın ele de kúsheytedi. Ol ózinshe monologlar, tımsallar oqıp, etyudlardı qoyıp úyrenedi. «Árman alǵa jeteleydi» degendey, Q.Qalenderov mektepti tabıslı tamamlap Tashkent mámleketlik teatr hám súwretshilik óneri institutınıń aktyorlıq fekultetine oqıwǵa kiredi. Studentlik dáwirinde ustazlarınan kórkem-ónerdiń sırların úyrenedi, ol ózine tapsırǵan rollerin júdá sheberlik penen oynawı arqalı ustazlarınıń isenimine erisedi. Oqıw dárgayın tabıslı tamamlap, miynet jolın 1988-jılı Berdaq atındaǵı qaraqalpaq mámleketlik akademiyalıq muzıkalı teatrında drama artistı sıpatında jumıs islewden baslaǵan.
Ol bárshe janrlarda teńdey roller atqarıp, keń diapazonǵa iye aktyor sıpatında tamashagóyler kewlinen orın alǵan. Máselen «Ómirbek hám Tazsha»da Labaq, «Bes kúnlik dúnya»da Asqar, «Sharyar»da Adamxor, «Keshikken muhabbat»ta Dáwran, «Laqqılar emlewxanada»da Nurmash, «Ínjıqtıń muhabbatı»nda Ǵarrıbay, «Urısqa nálet»te Lepes, «Payǵambar jasındaǵı kúyew»de Japaq, «Jıǵılǵanǵa judırıq»ta Grinya, «Tiri jetimler»de Jańabay, «Ádalatqa qıyanet»te Baltash, «Afandiniń bes qatını»nda urı, «Eki dúnyanıń áweresi»nde Nasir, «Sohibqıran»da Shilterberger, «Jan qızlar»da Sultan, «Súymegenge súykenbe»de Oralbay, «Bizler de ashıq bolǵanbız»da Sarim, «Ójetler»de Basımbet, “Hújdan” dramasında Kárim, «Eń sulıw kelinshek»te Jienbay, «Úylenbesem ólemen»de Latifjan, «Urını qaraqshı bastı»da Sherniyaz, “Alpamıs” da Esen rollerin aytıp ótiw orınlı.
Ol Respublikamızda ótkeriletuǵın bárshe mádeniy keshelerde, sonday-aq 2000-jıl Tashkent qalasında ótkerilgen Qaraqalpaqstan Respublikası mádeniyat hám kórkem óner kúnlerinde, 2011-jılı Xorezm walayatında ótkerilgen Qaraqalpaqstan Respublikası mádeniyat hám kórkem óner kúnlerinde belsene qatnasqan.
2009-jılı Mısr Arab Respublikasında ótkerilgen XXI xalıq aralıq eksperemental teatrlar festivalında teatr jámááti menen qatnasıp, S.Balǵabaevtıń «Eń sulıw kelinshek» spektaklindegi Jiyenbay rolin atqarıp tabıslarǵa erisedi.
2011-jılı Qaraqalpaqstan Respublikasına xızmet kórsetken artist húrmetli ataǵı menen sıylıqlanǵan.
2013-jılı Tashkent qalasında ótkerilgen teatr jámááti menen gastrol saparında boladı. Sonday-aq usı jılı “Sizni kuylaymiz zamondosh” dep atalgán Respublika teatrlarınıń II-festivalında Q.Narqabıldıń “Nur sayada qalmaydı” spektaklinde Zaman Ashrafovich roli menen qatnasadı. Óz dáretiwshilik jolında Q.Qalenderov teatrda 50 den aslam hár qıylı obrazlar jaratıp kelmekte, sonıń menen birge ol kino janrda da qatnasıp kelmekte. 2008-jıl M.Nızanov scenariyası boyınsha qoyılǵan «Urı» kórkemfilm komediyasında bas qaharman Erbay rolin sheberlik penen atqarıp shıqtı.