“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“DIGITAL TRANSFORMATION OF INDUSTRY AND SERVICES: TRENDS, MANAGEMENT, 
STRATEGIES”
122
Назарий ва амалий тадқиқотлар моддий, молиявий ва ахборот оқимларининг 
ҳаракати жараёнидаги харажатларни самарали бошқариш ва ушбу жараёнлар учун 
харажатларни оптималлаштириш қурилиш соҳасида шаклланувчи логистик жараёнларни 
функционал ва ташкилиш бириктиришни талаб қилишини кўрсатади. Ушбу фикр 
қурилиш соҳасидаги бир қатор корхоналар фаолиятининг логистик таҳлилидан келиб 
чиқиб, кўриб чиқилаётган корхоналарда интегративлик хусусиятига эга бўлган бошқарув 
тизимлари мавжуд эмаслигини, яъни тизимнинг алоҳида таркибий қисмларини 
бирлаштириш ва ўзаро таъсирини таъминлаш қобилияти етарли эмаслигини кўрсатди. 
Ушбу фикрлардан келиб чиқиб, қурилиш корхоналарида харажатлар миқдорини 
минималлаштириш учун бутун корхона фаолиятини оптималлаштиришнинг алоҳида 
ҳолати сифатида барча логистика функциялари ва операцияларини ягона бошқарув остида 
бирлаштириш – логистика тизимини бошқариш хизмати шаклидаги ташкилий тузилмани 
киритиш таклиф этилади. Бу ерда интеграция жараёнлари асосан логистик занжирларда 
ҳаракатланувчи моддий ресурсларни бошқаришга қаратилган. Ушбу ташкилий тузилмада 
қурилиш корхоналарида мавжуд бўлган бўлимлар функционал ихтисослашувини сақлаб 
қолади ва шу тарзда шакллантирилган ташкилий тузилма қурилиш корхоналарида 
қуйидаги бошқарув тузилмаларининг мавжудлигини назарда тутади: 
1. Логистик бошқарув хизмати. 
2. Умумхўжалик бошқарув хизмати. 
3. Стратегик ривожлантириш хизмати. 
Ушбу ташкилий тузилма логистика фаолиятининг барча босқичларида асбоб-
ускуналар ва материаллар билан таъминлашдан бошлаб, ишлаб чиқариш жараёни ва тайёр 
маҳсулотларни мижозларга етказиб бериш билан якунланувчи молиявий ва инсон 
ресурсларидан самарали фойдаланишнинг ягона тузилмасини назарда тутади. Шундай 
қилиб, таклиф этилаётган тузилма асосий фаолият билан бирга моддий-техник таъминот 
тизимини ҳам тўғридан-тўғри бошқариш заруратини юзага келтиради. 
Интеграциялашган логистик занжирлар бошқарув тизимининг вазифалари, 
биринчи навбатда, моддий оқимлар ҳаракатини бошқариш, ускуна ва жиҳозлар ҳамда 
ходимлардан фойдаланиш логистик тузилмалар билан фокус қурилиш корхоналарининг 
фаолиятини мувофиқлаштириш, шунингдек, бозорнинг эҳтиёжларини аниқлаш ва 
мижозлар билан ўзаро ҳамкорлик қилиш жараёнини услубий ва ахборот билан 
таъминлашдан иборат. 
Интеграциялашган логистик занжирлар бошқарув тизими моддий оқимлар 
ҳаракати занжири бўйлаб логистика ҳаракатларини охиригача интеграция қилиш 
талаблари билан боғлиқ бир қатор хусусиятларга эга бўлиши керак, яъни: 
- фойдаланувчи учун ахборотнинг тўлиқлиги ва яроқлилиги; 
- дастлабки маълумотларнинг аниқлиги ва ишончлилиги; 
- ўз муддатида амалга оширилиш (логистик ахборотлар тизимга белгиланган аниқ 
вақтда етказилиши); 
- мақсадга йўналтирилганлик. Интеграциялашган логистик занжирлар бошқарув 
тизимидаги маълумотлар логистика харажатларини камайтириш, бажарилган иш ва 
хизматлар сифатини ошириш учун қўшимча имкониятларни аниқлашга қаратилиши 
лозим; 
- мослашувчанлик. Интеграциялашган логистик занжирлар бошқарув тизимида 
айланаётган ахборот аниқ фойдаланувчилар учун мослаштирилган ва улар учун қулай 
шаклга эга бўлиши керак. 
Интеграциялашган логистик занжирлар бошқарув тизими таркиби қурилиш 
корхонаси ёки кластери фаолиятининг йўналишларига қараб фарқ қилиши мумкин. 
Умуман олганда, логистик занжир харажатларини бошқариш тизими қуйидаги асосий 
модулларнинг интеграциялашган тўплами сифатида қаралади: 
- молиявий фаолиятни бошқариш; 
- моддий оқимлар ҳаракатини бошқариш; 

---