“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“DIGITAL TRANSFORMATION OF INDUSTRY AND SERVICES: TRENDS, MANAGEMENT, 
STRATEGIES”
180
зарурлигини назарда тутади. Киберҳавфсизликка қарши курашиш учун миллий 
киберхавфсизлик тизимини яратиш, давлат ва бизнеснинг биргаликдаги саъй-
ҳаракатларини интеграция қилиш керак
1
.
3.
Ахборот тизимларининг миллий ва халқаро даражадаги интеграцияси. 
Турли хил маълумотлар тизимларининг интеграцияси ягона рақамли маконни яратади ва 
синергетик самарага эришишга олиб келади. Миллий даражадаги ягона ахборот тизими 
шаҳар ресурсларини, хусусан, ёқилғи-энергетика, сув, транспорт ва бошқаларни 
бошқариш сифатини яхшилаш, аҳолига давлат хизматлари кўрсатиш, давлат харидлари 
шаффофлигини 
таъминлаш 
имконини 
беради. 
«Блокчейн» 
технологиялари 
(маълумотларнинг 
тақсимланган 
реестри 
технологиялари), 
«сунъий 
ақл», 
суперкомпьютерлар имкониятларидан фойдаланиш, шунингдек, крипто-активлар бўйича 
фаолият жаҳоннинг кўплаб мамлакатларида рақамли иқтисодиётни ривожлантириш 
йўналишларидан бири ҳисобланади. «Блокчейн» технологиялари нафақат иқтисодиётнинг 
кўплаб секторларига, балки давлат бошқаруви тизимига ва бошқа жамоатчилик 
муносабатларига аста-секин жорий этилмоқда
2
. 
4.
Иқтисодиётнинг очиқлиги, ресурслар ва технологиялардан тенг ва эркин 
фойдаланиш. Ахборот-коммуникация технологиялари воситачилик функциясини 
бартараф этишга қаратилган бўлиб, уларни тарқатиш ахборотларнинг очиқлигисиз ва 
эркин фойдаланишсиз мумкин эмас. 
Юқори фан сиғимли технологияларнинг иқтисодиётдаги таркибий тузилмавий 
такомиллаштиришларга таъсирини ўрганиш асосида тадқиқот ишида таклиф этилган 
ёндашув доирасида тармоқли тузилмаларининг ўрни қуйидагича тавсифланади.
Биринчидан, тармоқ доирасидан ташқарида тармоқли тузилмаларнинг динамизми, 
мослашувчанлиги ва ривожланиши юқори фан сиғимли технология тамойилларига жавоб 
берадиган хусусияти бўлиб ва унинг иқтисодий тизимни ташкил этишнинг бошқа 
шаклларига нисбатан афзаллигини номоён этади.
Иккинчидан, тармоқли тузилма юқори фан сиғимли технологиянинг янги турдаги 
таркибий қайта қуришга таъсири механизмларидан бири бўлган иқтисодий 
муносабатларни такомиллаштириш шакли сифатида қаралади. 
Учинчидан, тармоқли тузилма ишлаб чиқарувчи кучлар ва инвестиция оқимлари 
жойлаштиришдаги ўзгаришларнинг намоён бўлиш шакли бўлиб, у географик ва тармоқ 
тамойиллари билан эмас, балки технологик самарадорликнинг синергетик таъсирини 
максималлаштириш билан белгиланади.
Тўртинчидан, бу таъкидлаб ўтилган ялпи жараёнлар, янги турдаги таркибий 
ўзгаришлар генерациясини ҳосил қилиш шарт-шароитлар яратади ва унинг тизимли 
омили бўлиб юқори фан сиғимли технологиялар ҳисобланади.
Ўзбекистон 
Республикаси 
миллий 
иқтисодиётида 
тармоқли 
таркибий 
тузилмаларининг муваффақиятли фаолияти учун бизнинг фикрмизча, бир қатор омиллар 
зарур: таълим, илмий-тадқиқот, лойиҳа ва муҳандислик муассасалари, юқори фан сиғимли 
саноат корхоналари, давлат иштироки, норматив-ҳуқуқий база, инфратузилманинг 
мавжудлиги. Фундаментал ва амалий тадқиқотларнинг "критик массаси", хамда, 
фанлараро тавсифдаги тадқиқотлар, таркибий такомиллаштириш учун етарли салоҳиятни 
шакллантиради. Иқтисодий фаолиятнинг барча субъектлари ўзаро хамкорликнинг 
самарали шакли бу тармоқли тузилма бўлиб у илмий билимларни бозорда аниқ 
маҳсулотга трансформациялаш учун яққол салоҳиятга эгадир.
Хулоса сифатида, таркибий тузилманинг тармоқли тури юқори фан сиғимли 
технологияларнинг диффузияси шароитида тармоқ турига нисбатан самаралироқ деб тан 
олиниши мумкин ва унинг хукмронлиги илғор ривожланган мамлакатларда янги турдаги 
1
Ўзбекистон Республикаси Президентининг "Рақамли Ўзбекистон - 2030" стратегиясини тасдиқлаш ва уни самарали 
амалга ошириш чора-тадбирлари тўтрисида”
1
ги 2020 йил 5 октябрдаги ПФ 6079- сон фармони.
2
Мўминова Э.А. Ўзбекистонда рақамли иқтисодиётни ривожлантиришда “блокчейн” технологияларининг ўрни ва 
аҳамияти. “Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 2, март-апрель, 2019 йил

---