Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish

9.4.Omborxonalarning foydalaniladigan maydonini hisoblash. 
Omborxonalarni loyihalashtirish ombor ishlarini tashkil etishga bog‘liqdir. 
Ombor ishlarining asosiy elementlariga quyidagilar kiradi: materiallarni qabul 
qilish, sortlarga ajratish va saqlash. Bu ishlarni amalga oshirish uchun 
omborxonalarning umumiy sathi: masalan, bevosita saqlanadigan foydali sath, 
omborning normallanishini ta‘minlash uchun zarur bo‘lgan operativ sath va 
binoning konstruktiv xususiyati bilan aniqlanadigan konstruktiv sathdan iborat 
bo‘lishi kerak. 
Foydali sathni umumiy sathga nisbatan ombor sathidan foydalanish 
koyeffitsiyenti keltirib chiqaradi. Bu koyeffitsiyent materiallarni shtabellar yoki 
yirik mahsulotlarni saqlashda -0,7-0,75 ga, stellajlarda saqlashda -0,3-0,4 ga deb 
olinadi. 
Omborxonaning foydali sathi quyidagicha aniqlanadi: 
A) ishlab chiqarilayotgan (ta‘mirlanayotgan) mahsulot hajmiga ko‘ra: 
S = n
oy
.
l
a
.
K
ter
/m 
bu yerda: n
oy
- saqlash birligi soni; 
K
ter
- materiallarni terishning siyrakligini hisobga oluvchi
ko‘rsatkich, K - (1,2), 
l - mahsulot, zagotovka, idishning uzunligi, 
a - mahsulot, zagotovka, idish kengligi, 

---

m - qatlamlar soni. 
B) Yuklash usuliga ko‘ra:
S
n
= Z
max
/q
g
 
Z
max
- ombor zapasining maksimum me‘yori, 
q
g
- ombor sathidagi ruhsat qilgan nagruzka, 
V) Hajmiy o‘lchash usuli bo‘yicha. Bunda avval stellajdagi zaruriy yacheykalar 
soni aniqlanadi: 
n
ech
= Z
max
/(alhg
0
K
0
) 
Zmax - ombor zapasining maksimal normasi, (t.kg), 
a - yacheyka kengligi, m, 
l - yacheyka uzunligi, m, 
h - yacheyka balandligi, m, 
g
0
- materiallarning og‘irligi, t/m
2
, 
K
0
- hajmni to‘ldirish koyeffitsiyenti. 
Stellajlarda dastlab saqlanadigan detallar uchun yacheykalar soni zapasdagi 
detallar soni bilan yacheyka razmeri esa ularning o‘lchamlariga bog‘liqdir. 
So‘ngra, yacheykalar sonini bitta stellajdagi yacheykalar soniga bo‘lish orqali 
zaruriy stellaj miqdori hisoblanadi. Ombor foydali sathi quyidagicha hisoblanadi: 
S
n
= A
1
. 
n
s
A - stellaj eni, m, 
l - stellaj uzunligi, 
n
st
- stellajlarning zaruriy miqdori.