Sanoat ishlab chiqarishining asosiy fondlari va ishhab chiqarish quvvatlari tayanch atamalar va iboralar

Sanoat korxonalarining asosiy fondlari
45
 
(mlrd. so‘m) 
2012 
2013 
2014 
2015 
32578,6 
40500,3 
48259,5 
55206,5 
 
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, O‘zbekiston sanoatining asosiy fondlari 
juda tez sur’atlar bilan o‘smoqda. Bu o‘sish MDH davlatlarining o‘rtacha 
o‘sish sur’atlaridan anchagina tez va sifatliroqdir. 
Hukumatimiz tomonidan jismoniy ishdan chiqqan va ma’naviy 
eskirgan mashina-uskunalarini jadal yangilash masalariga alohida e’tibor 
qaratilib me’yoriy hujjatlar qabul qilingan
46
. Ushbu me’yoriy hujjatga binoan 
“Korxonalarda zamonaviy va jahon darajasida muvaffaqiyatli sinovdan 
44
Ортиқов А. «Саноат иқтисодиёти». Ўқув қўлланма. – Т.: ТДИУ, 2006 – Б.132. 
45
Ўзбекистон саноати. Ўзбекистон Республикаси Давлат Статистика Қўмитаси. Статистик 
тўплам. Тошкент 2016. Б.45. 
46
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 22.12.2016 й.даги “Саноат тармоқлари 
корхоналарининг жисмоний ишдан чиққан ва маънавий эскирган машина-ускуналарини 
жадал янгилаш, шунингдек, ишлаб чиқариш харажатларини камайтиришга оид қўшимча 
чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-2692-сон Қарори 

---

174 
o‘tgan texnologiyalarni ildam sur’atlar bilan o‘zlashtirish, mamlakatimiz 
korxonalari 
tomonidan 
ishlab 
chiqarilayotgan 
mahsulotlarning 
raqobatdoshligini yanada oshirish, shu asosda sanoat tarmoqlarining barqaror 
rivojlanishini va eksport salohiyatining o‘sishini ta’minlash, shuningdek, 
energiya 
samaradorligi 
va 
energiya 
tejamkorligi 
standartlarining 
iqtisodiyotga faol tatbiq etilishini ta’minlash maqsadida: ...sanoat tarmoqlari 
korxonalari texnologik jihozlari va texnologiyalarining texnik auditini 
o‘tkazish ...va texnik audit natijalarini o‘rganish asosida 2017 — 2020 yillar 
davrida sanoat tarmoqlari korxonalarining jismoniy ishdan chiqqan va 
ma’naviy eskirgan asbob-uskunalarini zamonaviy, jahon darajasida sinovdan 
o‘tganlari bilan almashtir...”
47
ish nazarda tutilgandir. 
Asosiy fondlarni hisoblash, tahlil qilish va kengaytirilgan takror ishlab 
chiqarishni rejalashtirish va bashorat qilish maqsadida ularni guruhlarga 
ajratish kerak bo‘ladi.
Hozirgi kunda asosiy fondlar turli tasnifga muvofiq va ishlab chiqarish 
vazifasining turliligi va tabiiy-moddiy belgilarga qarab quyidagi guruhlarga 
bo‘linadi: 
1.
Zarur mehnat sharoitlarini ta’minlaydigan bino va arxitektura-
qurilish obyektlari. Binolarga sexlarni ishlab chiqarish korpuslari, depolar, 
garajlar, omborxonalar, ishlab chiqarish xonalari va laboratoriyalar kiradi. 
2.
Inshootlar – ishlab chiqarish jarayonining bajarilishiga zarur va 
mehnat buyumlarini o‘zgarishi bilan bog‘lanmagan birorta texnik vazifalarga 
belgilangan muhandis-qurilish obyektlari (nasos stansiyalar, tunnellar, 
ko‘priklar va h.k.). 
3.
Har xil energiya, suyuq va gazsimon moddalarni uzatuvchi 
uskunalar. 
4.
Mashinalar va asbob-uskunalar; shu jumladan: 
- energiyani, suyuq va gazsimon moddalarni ishlash va almashtirishga 
mo‘ljallangan kuch mashinalari va asbob-uskunalar (generatorlar va 
gazogeneratorlar, elektrogeneratorlar, bug‘ qozonlari, havo kompressorlari); 
- ishchi mashinalari va asbob-uskunalar. Ular mehnat buyumlariga 
bevosita ta’sir o‘tkazadilar. Bularga dastgohlar, presslar, konveyerlar va 
boshqa turli yordamchi asbob-uskunalar: o‘lchov va to‘g‘rilash asbob-
uskunalari, laboratoriya asboblari, hisoblash mashinalari, kompyuterlar 
kiritiladi. 
5.
Transport vositalari. 
6.
Har xil asboblar. 
7.
Ishlab chiqarish inventarlari. 
8.
Xo‘jalik inventarlari. 
9.
Boshqa asosiy fondlar. 
47
O’sha yerda 

---

175 
10-jadval