Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

Aylanma mablag‘lar normativi – bu korxonaning normal ish yuritishi uchun zarur bo‘ladigan aylanma mablag‘larning eng kam miqdoridir. Aylanma mablag‘larning umumiy normativi quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
Mustaqil echish uchun masalalar
1-masala. Hisobot yilida korxonaning aylanma mablag‘lari 1282,9 mln, so‘mni tashkil etdi.
SHu jumladan (mln. so‘m):

• 
  xom ashyo, materiallar va sotib olinadigan yarimfabrikatlar – 33,1;
  
• 
  yordamchi materiallar – 205,3;
  
• 
  yoqilg‘i – 3,7;
  
• 
  ehtiyot qismlar – 45,9;
  
• 
  qimmati past va tez eskiradigan buyumlar – 177,1;
  
• 
  idishlar – 2,6;
  
• 
  tugallanmagan ishlab chiqarish – 24,1;
  
• 
  kelgusi davr harajatlari – 270,2;
  
• 
  tayyor mahsulot – 181,5;
  
• 
  haridorga jo‘natilgan tovarlar – 167,2;
  
• 
  hisob-kitoblardagi mablag‘lar – 31,4; • pul mablag‘lari – 21,0;
  
• 
  qolganlari – 121,8.
  

quyidagilarni aniqlash talab qilinadi:

1. 
   Korxona aylanma mablag‘larining strukturasi.
   
2. 
   Normalashtiriladigan va normalashtirilmaydigan aylanma mablag‘larning hajmi va solishtirma og‘irligi qancha?
   
3. 
   Ishlab chiqarish va muomalada bo‘lgan aylanma mablag‘larning kattaligini aniqlang.
   
4. 
   Bajarilgan hisob-kitoblar jadvalini to’zing.
   

2-masala. Tog‘ korxonasining qazib olish ishlari dasturida yil davomida 14,5 mln. tonna tog‘ massasini qazib olish ko‘zda tutilgan. Yil choraklari bo‘yicha u qo‘yidagi ko‘rinishga ega: • 1-chorak – 3.5 mln. tonna

• 
  2-chorak – 3.3 mln. tonna
  
• 
  3-chorak – 3.8 mln. tonna
  
• 
  4-chorak – 3.9 mln. tonna
  

Portlatuvchi moddalar (PM)ning solishtirma sarfi – 1 kg tog‘ massasiga o‘rtacha 0.25 kg ni tashkil etadi. PM etkazib berishlar o‘rtasidagi vaqt oralig‘i 15 kunga teng. PMni jo‘nab ketish bekatidan belgilangan bekatga etib kelish vaqti – 8 kun. PMlar bo‘yicha hisob-kitob hujjatlarini rasmiylashtirish va to‘lovni amalga oshirishga 3 kun vaqt ketadi. PMning sug‘urta zahirasi korxonaning 3 kecha-kunduzlik ehtiyojiga teng. 1kg PMning narxi 300 so‘m. quyidagilarni aniqlash talab qilinadi:

1. 
   PMning sutkalik sarfi qancha?
   
2. 
   Aylanma mablag‘larning normativi qanday?
   

3-masala. Zavod uchun belgilangan yillik ishlab chiqarish dasturining hajmi 12000 dona mahsulotdan iborat. 1 dona mahsulot uchun xom-ashyo sarfi – 4 kg. Yilning oxiriga xom-ashyo zahirasi – 23 kunni tashkil etadi.
Rejalashtirilayotgan yil boshiga amaldagi xom-ashyo zahirasi – 200 kg.