Sanoat instituti

KONSTITUTSIYA HAQIDA.

            

Konstitutsiyaviy  komissiya  O’zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasini

ishlab chiqish ustida qariyb 2,5 yil ishladi. Konstitutsiyaviy komissiyaning 1991-yil

12-aprelda bo’lgan yig’ilishida komissiya a’zolari hamda yetakchi mutaxassislar va

olimlardan iborat 32 kishilik ishchi guruhi tuzildi. Konstitutsiya bo’limlarini

tayyorlash bo’yicha 50 kishidan iborat 6 ta kichik guruhlar tuzildi. 1991-yil 31-

avgustda O’zbekiston davlat mustaqilligining e’lon qilinishi va “O’zbekiston

Respublikasining davlat mustaqilligi asoslari to’g’risida” gi Qonunning qabul

qilinishi, bu qonunga Konstitutsiyaviy maqom berilishi.

Konstitutsiyaviy komissiya mas’uliyatini yanada kuchaytirdi.Konstitutsiya

loyihasini ishlab chiqishda konstitutsiyaviy rivojlanishning jahon tajribasi o’rganildi,

inson huquqlari, demokratiya va qonunchilik sohasida jahonda qo’lga kiritilgan

yutuqlar hisobga olindi. Milliy davlatchiligimizning tajribasi, Amir Temur va boshqa

allomalarimizning davlatni idora qilish sohasidagi g’oyalari yangi Konstitutsiyaga

---

41

asos qilib olindi. 1992-yil 26-sentabrda O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi

loyihasi umumxalq muhokamasi uchun matbuotda e’lon qilindi.Muhokama 2 oycha

davom etdi.

Muhokama jarayonida bildirilgan takliflar asosida tuzatishlar kiritilgan loyiha

1992-yil 26 noyabrda matbuotda ikkinchi marta e’lon qilindi.Umumxalq muhokamasi

davrida 6 mingdan ortiq taklif va mulohazalar bildirildi. Konstitutsiyamiz

xalqimizning siyosiy dahosi va tafakkurining mahsuli bo’ldi. Prezident I.A.Karimov

O’zbekiston Konstitutsiyasini ishlab chiqishda rahbarlik qildi.

          

Oliy  Kengashning  1992-yil  dekabrda  bo’lgan  XI  sessiyasi  O’zbekiston

Respublikasining Konstitutsiyasini qabul qilish masalasini muhokama qildi. “Shuni

alohida ta’kidlashimiz kerakki,-degan edi Prezident I.A.Karimov sessiyada so’zlagan

nutqida,-yangi Konstitutsiya loyihasini yaratishda Birlashgan Millatlar Tashkiloti

hujjatlariga, Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasiga, xalqaro huquqning barcha

e’tirof etgan qoidalariga amal qilindi. Shuningdek, rivojlangan demokratiya

mamlakatlari hisoblanmish Amerika Qo’shma Shtatlari, Yaponiya, Kanada,

Germaniya, Fransiya, Portugaliya, Italiya,Shvetsiya, Turkiya,Ispaniyaning hamda

Sharq mamlakatlari Hindiston, Pokiston, Misr davlatlarining Konstitutsiya

tajribasidan ijodiy foydalanildi”.

Sessiyada deputatlar loyihaga 80 ga yaqin o’zgartirish, qo’shimcha va aniqliklar

kiritdilar. Shunday qilib, 1992-yil 8-dekabr kuni O’zbekiston Respublikasining

Konstitutsiyasi qabul qilindi.

Hayotimizning asosiy qomusi O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi

o’n ikkinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining o’n birinchi

sessiyasida, 1992 yil 8-dekabrda rasman qabul qilindi.

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi asosiy tamoyil, inson va

fuqarolarning asosiy huquqlari erkinliklari, burchlari hamda majburiyatlari, jamiyat

va shaxs, ma’muriy va hududiy hamda davlat tuzilishi, shuningdek, davlat

hokimiyatining tashkil etilishi bilan bog’liq bo’limlarida barcha huquq me’yorlari o’z

ifodasi mujassam topgan.

Konstitutsiyaning eng e’tiborli moddalaridan biri-4 moddadir.Unda davlat tili

o’zbek tilidir, deb qayd qilingan. Unda o’zbek tilining huquqiy maqomi va istiqboli

aniq belgilanib berilgan.

O’zbek tili Davlat tili sifatida ijtimoiy turmushimizning barcha sohalarida

qonuniy ravishda qo’llanishga o’tdi.

Konstitutsiyaning asosiy moddalari bo’lgan 8-14 moddalarida ish yuritishning

tilga aloqador jihatlari alohida qayd etilib, qonunlashtirilgan.

Barcha korxona va tashkilotlar, muassasalarda ish yuritish davlat tilida olib

boriladigan, hujjatlar o’zbekona rasmiylashtiriladigan bo’ldi. Shu bilan birga boshqa

millat vakillarining til huquqlari cheklanmadi.Ko’pchilikni tashkil qiluvchi millat

vakillari o’z ona tillarida so’zga chiqishlari, rus tilida yozishlari mumkin bo’ldi.

Ammo davlat tilini bilishlari, unga hurmat bilan munosabatda bo’lishlari kerakligi

qonun bilan rasmiylashtirilgani muhim ahamiyat kasb etadi

---

42