Sanoat instituti

SO’Z MULKINING SULTONI  MIR ALISHER NAVOIY

O’zbek xalqining buyuk farzandi, so’z mulkining sultoni, ulug’ mutafakkir,

shoir, zullisonayn azalnavis, olim va davlat arbobi Mir Alisher Navoiy hijriy yil

hisobi bilan 844-tovuq yilida, ya’ni 1441-yil 9-fevralda temuriylar µukmronligi

Xuroson davlatining poytaxti Hirotning Bog’i Davlatxona mavzeida xizmatchi

oilasida tavallud topgan.

---

25

Alisher Navoiy bolaligidanoq o’zining ziyrakligi, o’tkir zehni, xush xulqi va

xushfahmliligi bilan boshqa tengdoshlaridan ajralib turgan. To’rt-besh yoshidanoq

fors-tojik shoiri Qosim Anvar g’azallarini yoddan bilishi, Farididdin Attorning

“Mantiq ut-tayr” falsafiy dostonini to’liq yodlab olgani, etti-sakkiz yoshidan g’azallar

bitishi, o’n ikki-o’n uch yoshlarida mamlakat b´ylab shuµrat taratishi va hukmdorlar

nazariga tushishi Navoiyning dunyoga tug’ma qobiliyat bilan kelgandan dalolat edi

Biz yaxshi bilamizki, Navoiy faqat serqirra ijodkor, balki yuksak qalb egasi hamdir.

U o’zining hayotini qalb osoyishtaligi, tinch-totuvligi, iloji boricha ularning yaxshi

yashashi uchun bag’ishlagan. Do’sti, shoh Husayn Boyqaroga ham o’zining

hokimiyatni mustahkamlash yo’lidagi odilona maslaµatlarini berib turgan. Fan, ilm,

obodonchilik madaniyatini rivojlantirishdek ulkan ishlar qanchalik og’ir va

mas’uliyatli b´lmasin, ularni katta mehr-muxabbat va ulug’vorlik bilan amalga

oshirgan

Navoiy xalqparvar, halol, jonkuyar bo’lganligi uchun xalq unga “Amiri Kabir”

(“Ulug’ amir”), Husayn Boyqaroga esa “Muharrabi Shohiy” (“Shohning eng yaxshi

kishisi”) deya unvon bergan. U o’z hisobidan xalq uchun “Ixlosiya” madrasasi,

“Xalosiya” xonahoqi, “Shifoiya” tabobatxonasi, Jome masjidi, “Dorul xuffoz” va shu

kabi boshqa o’nlab binolar, rabotlar ³urdiradi, kanallar qazdiradi. o’sha zamonning

boshqa ko’plab ilm aµli, san’at aqlini atrofiga to’playdi. Ularga homiylik qiladi.

Bu ulug’ siymo 1501-yili 3-yanvar kuni Hirotda og’ir betoblikdan vafot etadi. Butun

mamlakat aµli uning uchun motam tutadi. Navoiyning xalqimiz oldida qilgan

xizmatlari beqiyosdir. U turkiy tilimiz dovrug’ini birinchilardan bo’lib dunyoga

taratdi. Xalqimiz ma’naviy merosiga ´zining ulkan hissasini qo’shdi. Uning asarlari

o’lmas xazinadir.

Mustaqillikka erishganimizdan so’ng Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi

bilan Navoiyning xalqimiz oldidagi xizmatlarini munosib baµolandi. O’zbekiston

milliy bog’iga Navoiyning nomi berilib unga haykal ³´yildi. Ulug’ inson xotirasi

uchun qur’on tilovat qilindi. Bundan tashqari teatr, kinoteatr va ko’chalarimizga

buyuk zotning nomi berildi. Shuningdek, keyingi yillarda Tokio, Moskva va Boku

shaharlarida ham ulug’ o‘zbek shoiri haykali ham qad rostladi. Yurtimizda har yili

fevral oyida A.Navoiyning tavallud kuni nishonlanadi. Maktab, litsey, kollej,

institutlarda Navoiyxonlik kunlari o’tkaziladi. Navoiy g’azallari, dostonlaridan

parchalar qiladi. Milliy bog’dagi uning µaykali poyiga guldastalar ³´yiladi. Mana bu

yil ham vatanimizda A.Navoiy tavalludining 570-yilligi keng nishonlanmoqda. Men

bu an’ana uzoq yillar davom etishiga ishonaman. har safar Milliy bog’ga borganida

Navoiyning munis, mehribon siymosi mehr bilan bizga boqib turganday tuyuladi.

Aminmanki, dunyoda ma’naviyatli insoonlar bor ekan, ularning xotirasi ham, asarlari

ham qadam-baqadam kelgusi avoldga bus-butunligicha etib boradi.