Саноат биноларининг юқоридан ёритиш ва шамоллатиш конструкциялари

8-ma’ruza. Portlandsement turlari, xossalari, pussolon portlandsement.

• Putstsolan portlandtsementlar.
• Аktiv mineral moddalar mayda qilib tuyilgan togʼ jinslari yoki sanoat chiqindilaridan iborat boʼlib, ular tarkibida Са(ОН)2 boʼlgan moddalar bilan birga qoʼshib aralashtirilsa suvda qotadigan boʼlib qoladi. Bu qoʼshimchalar asosan aktiv shakldagi yaʼni oddiy sharoitda oxak bilan oʼzaro taʼsir etishadigan qumtuproq va giltuproqlardan tarkib topgan, ularning oʼzaro taʼsir etishuvi natijasida gidrosilikatlar va gidroalyuminatlar, yaʼni suvga chidamli bogʼlovchi moddalar xosil boʼladi.
• Sementga qoʼshilgan tabiiy gidravlik moddalar tarkibiga vulqon kullari, tuflar, trasslar, pemza, diatomitlar, trepel va opokalar kiradi; suʼniy qoʼshimchalar sifatida esa yoqilgʼi kuli va yoqilgʼi shlaki, domna pechlaridan chiqqan donador shlak, kuydirilgan gilь va shu kabilar ishlatiladi.
• Kaltsiy gidrat oksid Са(ОН)2 portlandtsement qotayotgan vaqtda ajralib chiqadi. Portlandtsement gidravlik qoʼshimchalar aralashtirilganda esa qoʼshimchaning turiga qarab, putstsolan portlandtsement yoki shlakli portlandtsement xosil boʼladi.

8-ma’ruza. Portlandsement turlari, xossalari, pussolon portlandsement.

• Portlandtsement klinkerini tabiiy aktiv mineral moddalar bilan birga maydalab tuyib hosil boʼlgan gidravlik bogʼlovchi moddalar putstsolan portlandtsement deb ataladi. Sementning xossalari va sementning sifatiga koʼyiladigan talablarga qarab qoʼshimchaning miqdori belgilanadi va u odatda 20-40% atrofida buladi.
• Shlakli portlandtsement ishlab chiqarishda sementga qoʼshiladigan aktiv mineral modda sifatida domna pechlaridan chiqqan donador shlak ishlatiladi: sementga shlak 30-60% atrofida qoʼshiladi.
• Pussolan portlandtsement va shlakli portlandtsement qotgan vaqtda aktiv mineral moddalardagi qumtuproq klinkerdan ajralib chiqqan oxak bilan kimyoviy reaktsiyaga kirishadi, natijada kalьtsiy gidrosilikatning qiyin eriydigan birikmasi xosil boʼladi:
• Ca(OH)2+SiO2+nH2O=CaO.SiO2(n+1)H2O
• Demak, aktiv mineral modda qoʼshilgan portlandtsement qotgandan soʼng unda erkin kaltsiy gidrat oksid (ohak) miqdori juda kamayib ketadi, shu tufayli portlandtsementning chuchuk va minerallashgan suvlarga turg’unligi ortadi.