Sanoat binolarini joylashtirish uchun talablar. Reja: 1 Texnologik tizimlar turlari

Transport va Logistika fakulteti Hayotiy Faoliyat Xavfsizligi yo’nalishi 4- bosqich 283- guruh talabasi Imomaliyev Rustammurodning Texnogen risk va texnik tizimlarining ishonchliligi
QAYTA O’ZLASHTIRISH ISHI
Sanoat binolarini joylashtirish uchun talablar.
Reja:
1 Texnologik tizimlar turlari.
2 Ishlab turgan tizimni tekshirish.
3. Texnologik tizimlarni tekshiruvdan utkazish.
Sanoat binolarini joylashtirish uchun talablar. «Xavfsizlik texnikasi koidalari»ga binoan kimyo kabinetlari binoning yukori kavatlaridagi xonalarga joylashishi kerak. Ximiya kabineti ikkita xonadan: 1. Laboratoriya; 2. Laborant xonasi (preparat xona) dan iborat bulishi kerak. Ximiya kabineti xonasining kattaligi 66 m 2 dan, laborant xonasining maydoni 15 m 2 dan kam bulmasligi, xona balandligi 3,3 m bulishi kerak. Laborant xonasi ximiya kabineti ikkita eshik bilan ta’minlanib, uning biri kimyo kabinetiga, ikkinchisi koridor tomonga ochilishi kerak. Ximiya kabineti va laborant xonasi yorug, issik va kuruk bulishi shart. Laborant xonasida tajriba mashgulotlarga tayyorgarlik kuriladi; undan tashkari ximiya kabinetining jixozlari xam shu joyda saklanadi.
Laborant xonasida xar xil eritmalar tayyorlanadi, ximiyaviy idishlar yuviladi, kanalizatsiyaga tukib bulmaydigan moddalar zararsizlantiriladi. Ximiya kabineti yongin xavfi bor joy xisoblanadi, shuning uchun uning devorlari yonmaydigan material bilan koplanishi kerak. Kabinet devorlarini yorkin rang beruvchi moy buyoklar bilan buyash kerak: suvash va oklash yaramaydi, chunki zararli gazlar adsorblanishi mumkin. Uyning poli maxsus material bilan koplanishi lozim. Ximiya kabinetlaridagi amaliy ishlarga meditsina kurigidan utgan va xavfsizlik texnikasi koidalarini yaxshi uzlashtirgan mutaxassislar kuyiladi. Ximiya kabinetiga mashgulot paytida chet odamlarning kirishi takiklanadi. Ishlatiladigan asboblarni ish boshkaruvchi tekshirib kurishi shart. Taxlil ishlarini bajarishdan 131 oldin ximiya kabinetidagi suv, gaz, elektr va ventilyatsiya jixozlarining ishga yarokliligi tekshiriladi; agarda nuksonlar topilsa, tuzatilmogi zarur. Ximiyaviy reaktivlar saklanadigan joyga begonalarning kirishi kat’iyan man etiladi. Taxlil utkazish uchun zarur reaktiv moddalar, shu taxlil uchun kerakli mikdorda ish boshkaruvchi tomonidan beriladi.
Moddalarni kulda olmay, balki shpatel va chinni koshikchalarda olish kerak. Zararli bug va gazlar ajralib chikadigan taxlillarni ventilyatsiyasi yaxshi ishlaydigan murili shkaflarda utkaziladi. Kislota, ishkor oltingugurtli birikmalar, yonuvchi moddalar va tajribadan keyingi eritmalar koldiklari rakovinaga tukilmaydi, balki shu maksad uchun ajratilgan shisha idishlarga kuyilishi kerak. Rakovinalarga kogoz, kum va boshka kattik moddalar tashlanmasligi lozim. Xar kanday moddadan foydalanishdan oldin uning etiketkasini dikkat bilan tekshirib kurish kerak. Tukilib yoki sochilib ketgan moddalarni kaytadan idishlarga solishga ruxsat etilmaydi.
Laboratoriyada biror moddani xidlab kurishda extiyot bulish, bunda idishni burunga tutub tula nafas olish yaramaydi, balki idishdagi modda bugi yoki gazni kul bilan uziga yelpitib osoyishta xidlash tavsiya etiladi. Zaxarli kuchli moddalarni xidlash mutlako mumkin emas. Ichida biror suyuklik kaynab turgan yoki biror suyuklik kuyilayotgan idishga engashib karamaslik kerak, chunki aks xolda suyuklikning mayda tomchilari kuzga sachrashi mumkin. Alangalanuvchi va portlovchi moddalarni kattik kizigan buyumlar va alanga oldida ushlab turmaslik kerak. Yonayotgan gaz gorelkalari, spirt lampa va tokka ulangan elektr asboblarini karovsiz koldirish ta’kiklanadi. Ish oxirida suv jumraklarini berkitib, elektr asboblarini uchirib kuyishni unutmaslik kerak. Ximiya kabinetlari tugrisidagi nizomga muvofik, xavfsizlik
texnikasi koidalari kurinarli joyga ilib kuyilishi zarur. Xavfsizlik texnikasi buyicha asosiy koidalar kuyidagicha.
1. Ish jarayonida fakat toza, kuruk va yaxshi asboblardan foydalanishlik.
2. Xech kanday moddaning ta’mini tatib kurmaslik; ximiya laboratoriyalarida ovkat yemaslik. 132
3. Uchuvchan moddalarni extiyotlik bilan xidlash. Kabinetdan xech kanday moddani birovga bermaslik va uz xoxishi bilan laboratoriyadan uyga xech kanday modda yoki buyumni olib ketishga yul kuymaslik.
4. Biror narsa kuyilayotgan idish ustiga engashib karamaslik (chunki suyuklikning mayda tomchilari kuzga sachrashi mumkin).
5. Buglatuvchi chinni idish ustiga engashib karamaslik (chunki suyuklik tomchilari va uchayotgan kuruk zarrachalar betni kuydirishi mumkin).
6. Kuzni saklash (chunki zararli moddaning eng mayda tomchisi xam kuzning kurish kobiliyatini yukotishga olib keladi).
7. Kizdirilayotgan suyuklik bor probirkani ushlab kizdirayotganda uning ogiz tomonini uzingizdan va urtoklaringizdan chetga karatish (chunki uta kizdirib yuborilganda suyuklik kaynab chikib betga sachrashi mumkin).
8. Probirkalarda moddalarning eritmalarini kizdirish uchun ularni probirkaning 1/3 kismiga kuyish.
9. Kattik moddalarni fakat kuruk probirkalarda kizdirish.
10. Shisha idishlarni kizdirilganda, ularni spirt lampasining piligiga tekkizmaslik (chunki pilik sovuk bulib idishni darz kilib sindirib yuborishi
mumkin).
Mavjud instruksiyaga muvofik , ximiya laboratoriyalarida ishlovchi xamma odamlar xalat, ximoya kulkop, kuzoynak va maskalar bilan ta’minlangan bulishi kerak. Kiyimlarni saklash uchun maxsus shkaf bulishi kerak. Bu kiyimlarni laboratoriyadan olib ketishi takiklanadi. Xalatlar ok rangda, laborantlar uchun kora rangda bulgani ma’kul. Kulni ximoya kilish uchun jarroxlik kulkoplari kul keladi, chunki ximiyaviy ishlarni bajarishda kulaylk yaratadi. Shuningdek, kislota va ishkorlar bilan ishlashda kislota va ishkorlarga chidamli kulkoplardan xam foydalanish zarur. Xozirgi vaktda oddiy kulkoplarga nisbatan 2-5 marta chuziluvchi materiallardan tayyorlangan ximoya kulkoplari kuprok tayyorlanmokda. Kulkopni ishlatishdan avval uni tekshirib kurish kerak, chunki teshik va kesilgan joylari bulishi extimoldan xoli emas. Yuz va kuzni ximoya kilish vositalaridan biri yengil va pishik organik shishadan tayyorlangan shlyom va rangsiz ximoya kuzoynaklardir. Zarur xollarda esa, tuk kuk shishali kuzoynaklardan foydalanish kerak. Xalatning xizmat muddati bir yil, kuzoynaklarniki 2 yil va rezina kulkoplariniki 3 oy. Uyuvchi moddalar va oson alangalanuvchi suyukliklar bilan ishlashda xavfsizlik texnikasi tadbirlar. Ximiya kabinetlarida ishlatiladigan reaktivlar soni juda kup
1. Xonaga yonginga karshi vositalar, ya’ni ut uchirgich, chelak, kumli yashiklar yoki koplar, odeyal yoki namat bulishi kerak. Ut uchirish shlangi kaerda ekanini va xona ichida bulsa, undan kanday foydalanishni bilish lozim.
2. Yonuvchi va ayniksa oson ut oluvchi suyukliklar (karbon (IV)-sulfid, efir, benzol, benzin, ligroin va shu kabilar) bilan ish olib borishda extiyot choralariga kattik rioya kilish kerak:
a) Stol ustida kup mikdorda yonilgi moddalarni (bir litrdan ortik) saklamang.
b) Tukmang;
v) Olov yakiniga kuymang; g) Ozrok kerak bulsa, fakat olovdan uzokrok joyda kuyib oling;
d) Kup mikdorda kuyib olinadigan bulsa, xonadagi yonib turgan barcha issiklik va elektr asboblarni uchirib kuying;
ye) Rakovinaga tashlamang;
j) Ochik olovda yoki idishlardagi suyuklikni ogzi yopiladigan idishga kuyib, teskari sovitgich urnitiladigan suv xammomida isiting.
3. Oson ut olib ketadigan suyuklikning anchaginasi tasodifan tukilib ketsa, ishga kuyidagicha kirishish zarur;
a) Xonada yonib turgan xamma gorelkalarni, elektr isitkichlarni darxol uchiring;
b) Eshikni bekitib, deraza yoki fortochkalarni ochib yuboring;
v) Tukilgan suyuklikni sochikka yoki lattaga shimdirib olib, uni kengrok idishga siking va chikkan suyuklikni sklyankaga kuyib, ogzini probka bilan berkiting;

• Tukilgan suyuklik xidi xonadan batamom chikib ketganidan keyingina deraza va fortochkalarni berkiting.

E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!