Санжар отахонов

1. ШАРТНОМА ПРЕДМЕТИ 
1. 
Мижоз 
топшириқ 
беради, 
Брокер 
эса 
қуйидаги 
мажбуриятларни зиммасига олади: 
1.1. Топшириқ шартномаси ва ишончномага асосан Мижознинг 
номидан ва унинг ҳисобидан битимлар тузиш; 
1.2. Воситачилик (комиссия) шартномаси асосида Мижоз учун 
Брокер номидан битимлар тузиш; 
1.3. Мижозга товарни сотиш ва сотиб олиш билан боғлиқ 
маълумотларни бериш хизматлари кўрсатиш. 
2. ТОПШИРИҚЛАРНИ БАЖАРИШ ТАРТИБИ 
2.1. Брокер биржада битимлар тузиш ҳуқуқига эга эканлиги 
кафолатларини беради. 
2.2. Брокер амалдаги қонун ҳужжатлари ва биржа савдоси 
қоидаларига риоя қилган ҳолда Мижознинг топшириқларини 
бажаради. Брокер биржага қўйиладиган товарларга нисбатан 
қўйиладиган талаблар ҳақида Мижозга маълумот бериши шарт. 
2.3. Брокер қуйидаги турдаги битимлар бўйича Мижознинг 
топшириқларини бажаради: 
2.3.1. "Ҳақиқий мавжуд бўлган товар" билан битим (бу ҳолда 
Брокер ёки Мижоз битим биржада рўйхатга олинган пайтдан бошлаб 
маълум муддатда етказиб бериладиган товарнинг сотувчиси ёки 
сотиб олувчиси сифатида иш юритадилар). 
2.3.2. "Шарт билан" битими (бу ҳолда Мижоз ҳақиқатда мавжуд 
бўлган товарни бир вақтнинг ўзида Мижоз учун бошқа ҳақиқатда 
мавжуд бўлган товарни сотиб олиш шарти билан сотишга топшириқ 

---

438 
беради. Бундай топшириқ олган Брокер уни бажаришдан бош тортиш 
ҳуқуқига эга). 
Агар Брокер товарни сотса, лекин бошқа товарни сотиб олиш 
бўйича топшириқни бажармаса, у "шарт билан" битими бўйича ҳақ 
олиш ҳуқуқидан маҳрум бўлади. 
2.3.3. Қимматли қоғозлар билан битим. 
2.4. Шартноманинг 2.3.1, 2.3.2-бандларида кўрсатилган битим 
турлари бўйича Мижоз Брокерга қуйидаги турдаги топшириқлар 
бериши мумкин: 
а) товарни куннинг жорий биржа баҳосида сотиб олишни; 
б) товарни куннинг жорий биржа баҳосида сотишни; 
в) товарни белгилаб берилганидан кам бўлмаган баҳода 
сотишни; 
г) товарни белгилаб берилганидан кўп бўлмаган баҳода сотиб 
олишни; 
д) товарга бўлган баҳо маълум миқдорга етган пайтда сотиб 
олишни; 
2.5. Бундай ташқари, Брокер Мижозга қуйидаги хизматларни 
кўрсатади: 
а) маълум бир товарга бўлган биржанинг жорий баҳоси ҳақида 
маълумот беради; 
б) маълум бир товарнинг биржада мавжудлиги ҳақида маълумот 
беради; 
2.6. Тарафлар ҳақиқатда мавжуд бўлган товарни сотиш 
юзасидан топшириқларни бажаришнинг қуйидаги тартибини 
белгилайдилар: 
2.6.1. Мижоз Брокерга ўзи имзолаган топшириқ ёки воситачилик 
шартномасини юборади ва мажбуриятни бажаришининг кафолатини 
ҳамда Мижоз номидан битим тузиш учун зарур бўлган битим тузиш 
ҳуқуқини берувчи ишончномани беради. 
Шу пайтдан бошлаб, Мижоз Брокернинг битим тузилганлиги 
тўғрисидаги ҳисоботини ёки товарнинг савдодан олинганлиги 
тўғрисида хабарномасини оладиган пайтгача ушбу товар туркумини 
тасарруф этиш ҳуқуқини йўқотади. 
Мижоз товарни стандартлар, техник шартлар талаблари, 
шунингдек биржа савдосига қўйиладиган талабларга мувофиқ ўз 
ҳисобидан ўраши ва маркировкалаши лозим. 
2.6.2. Таклифни олган Брокер зудлик билан биржада Мижознинг 
топшириғини бажаришга киришиши лозим. 

---

439 
2.6.3. Топшириқни бажаргандан сўнг, Брокер 3 кунлик муддатда 
тузилган битим бўйича ҳисоботни, контрагентдан олинган ҳужжатлар 
ва тузилган шартноманинг расмийлаштирилган нусхасини илова 
қилган ҳолда тақдим этиш мажбуриятини олади. 
2.6.4. Брокернинг ҳисоботини олган Мижоз 3 кунлик муддат 
ичида: 
- бажарилган топшириқ учун Брокернинг ҳақини тўлаши; 
- биржада битимни рўйхатга олиш қийматини; 
- 
тузилган битимдан келиб чиқадиган ўзининг барча 
мажбуриятларини бажариши мажбуриятини олади. 
Товарни юклаб жўнатиш муддати топшириқ ёки воситачилик 
шартномаси ва етказиб бериш шартномасида белгиланади. 
2.6.5. Мижознинг Брокер тақдим этган ҳисоботи юзасидан 
эътирозлари бўлган тақдирда, у ҳисоботни қабул қилган пайтдан 
бошлаб 10 кун ичида бу ҳақда Брокерга хабар қилиши лозим, акс 
ҳолда ҳисобот Мижоз томонидан қабул қилинган деб ҳисобланади. 
2.6.6. Товар биржа савдоси қоидаларига мувофиқ савдодан 
олинган бўлса, Брокер бу ҳақда Мижозни 3 кунлик муддат ичида 
хабардор қилиши шарт. Мижоз Брокернинг хабарномасини олган 
пайтдан бошлаб ____кун ичида товарнинг баҳосини камайтириши 
ёки таклифни чақириб олиши шарт. 
Таклиф чақириб олинган тақдирда Мижоз хабарномани олган 
пайтдан бошлаб 3 кун ичида Брокерга ___________ сўм миқдорда 
топшириқни бажариш харажатларини қоплайди. 
2.6.7. Мижоз воситачилик ёки топшириқ шартномасида 
Брокерга шартномада назарда тутилган товарнининг бир қисмини 
сотиш ҳуқуқини бериши мумкин. 
2.7. Тарафлар ҳақиқатда мавжуд бўлган товарни сотиб олиш 
юзасидан топшириқларни бажаришнинг қуйидаги тартибини 
белгилайдилар: 
2.7.1. Мижоз Брокерга ўзи имзолаган топшириқ ёки воситачилик 
шартномасини юборади ва ўзининг тўлов қобилиятига эга эканлиги 
кафолатини ҳамда Мижоз номидан битим тузиш учун зарур бўлган 
битим тузиш ҳуқуқини берувчи ишончномани беради. 
2.7.2. Таклифни олган Брокер зудлик билан биржада Мижознинг 
топшириғини бажаришга киришиши лозим. 
2.7.3. Мижознинг Брокер тақдим этган ҳисоботи юзасидан 
эътирозлари бўлган тақдирда, у ҳисоботни қабул қилган пайтдан 

---

440 
бошлаб 10 кун ичида бу ҳақда Брокерга хабар қилиши лозим, акс 
ҳолда ҳисобот Мижоз томонидан қабул қилинган деб ҳисобланади. 
2.7.4. Брокер ўзига боғлиқ бўлмаган сабабларга кўра 
воситачилик ёки топшириқ шартномаси муддати тугагунга қадар 
топшириқни бажара олмаса, у бу ҳақда Мижозни 3 кунлик муддат 
ичида хабардор қилади ва Мижоз хабарномани олган пайтдан бошлаб 
____кун ичида Брокерга _______ сўм миқдорда топшириқни бажариш 
харажатларини қоплайди. 
2.8. Мижоз воситачилик ёки топшириқ шартномасида қўшимча 
шарт сифатида Брокерга шартномада назарда тутилганидан камроқ 
миқдорда товарни сотиш ёки сотиб олиш ҳуқуқини, шунингдек 
Мижознинг рухсатисиз мустақил равишда таклиф этилаётган баҳони 
камайтириш ҳуқуқини бериши мумкин. 
2.9. Ушбу шартноманинг 2.4-бандида белгиланган топшириқ 
тури Мижоз (Мижознинг масъул шахси) томонидан тезкор тартибда 
телефон, телеграф, факс орқали ўзгартирилиши мумкин ва бу ҳолда 
тарафлар берилган хабарларни тегишли тартибда қайд қиладилар. 
2.10. Ушбу шартнома шартларини ошкора қилишга йўл 
қўйилмайди.