Sana: Sinf: 8 – sinf Fan: Kimyo. Mavzu

Darsda qo’llaniladigan metod: Aralash, interfaol metodlar, aqliy hujum, klaster.


Mashg’ulot bosqichlari:

№	Bosqichlar	Vaqti
1	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2	O’tilgan mavzuni takrorlash	7 daqiqa
3	Yangi mavzuni bayoni	15 daqiqa
4	Mustahkamlash	15 daqiqa
5	O’quvchilarni baholash	3 daqiqa
6	Mashg’ulot yakuni. Uyga vazifa berish	2 daqiqa
7	J A M I :	45 daqiqa

Foydalanilgan adabiyotlar: Kimyo 8. Toshkent-2014. R.Asqarov, N.X.To’xtaboyev, K.G’.G’opirov.
Darsning borishi: Tashkiliy qism: 1. O’quvchilar bilan salomlashish.
2. O ’quvchilar davomadini aniqlash.
3. Darsga tayyorgarlik ko’rish.


Uyga vazifani tekshirish: Konspektni tekshirish, savol-javob tariqasida o’tilgan mavzuni so’rash.


Yangi mavzuni bayoni:


Molekulasining tuzilishi: Azot vodorod bilan bir necha xil moddalarni hosil qiladi. Azotning vodorodli birikmalari ichida eng muhimi va amaliy ahamiyatga ega bo‘lgani ammiakdir. Uning molekulyar formulasi NH₃, tuzilish formulasi, elektron formulasi ko‘rinishda bo‘ladi. Azot vodorodga nisbatan elektromanfiy element bo‘lganligi uchun ammiak molekulasi qutblidir.
Olinishi: 1. Laboratoriyada ammiak ammoniy tuzlariga ishqor ta’sir ettirib olinadi.
NH₄Cl + NaOH = NaCl + H₂O + NH₃
Ammoniy xlorid tuziga so‘ndirilgan ohak aralashtirib qizdirish yo‘li bilan ham olish mumkin.
2NH₄Cl + Ca(OH)₂ = CaCl₂ + 2H₂O + 2NH₃
2. Sanoatda olinishi.
Sanoatda ammiak atmosfera havosidan ajratib olingan azot va suvni elektroliz qilib olingan vodorodni reaksiyaga kirishtirib olinadi:
N₂ + 3H₂ = 2NH₃ + Q.
Fizikaviy xossalari: Ammiak rangsiz, o‘tkir hidli, havodan 1,7 marta engil gazdir. Bir hajm suvda 700 hajm ammiak eriydi. Ammiak suvda juda yaxshi eriydi.
Kimyoviy xossalari: Ammiak suvda juda yaxshi eriydi, natijada amoniy gidroksid (novshadil spirti) hosil bo‘ladi.
NH₃ + H₂O ↔ NH₄OH
Ammiak kislotalar bilan ham reaksiyaga kirishib tuz hosil qiladi. Bu reaksiyalar ham donor-akseptor mexanizmi bo‘yicha amalga oshadi. Kislotalar molekulasidan ajrab chiqqan vodorod ionlari ammiak molekulasidagi xususiy elektron jufti hisobiga kovalent bog‘ hosil qilib ammoniy ioniga aylanadi.
NH₃ + HCl = NH₄Cl 2NH₃ + H₂SO₄ = (NH₄)₂SO₄
Ammiak yuqori haroratda azot va vodorodga ajraladi.

Ammiak kislorodda yonadi, natijada azot va suvni hosil qiladi.
4NH₃ + 3O₂ = 2N₂ + 6H₂O