Sana: Sinf: 8 – sinf Fan: Kimyo. Mavzu

Kislotalar ko‘p indikatorlar rangini o‘zgartiradi. Masalan, quyidagi jadvalda indikatorlarning kislotalar ta’sirida rang o‘zgartirishlari keltirilgan.

Indikator nomi	Neytral eritmadagi rangi	Kislota eritmasidagi rangi
Lakmus	Binafsha	Qizil
Fenolftalein	Rangsiz	Rangsiz
Metilzarg‘aldog‘i	Тo‘q sariq	Qizil

2. 
   Kislotalar asoslar bilan ta’sirlashib, tuz va suv hosil qiladi (bu reaksiya neytrallanish reaksiyasi deb ataladi):
   

H₂SO₄ + 2NaOH = Na₂SO₄ + 2H₂O
HCl + Mg(OH)₂ = Mg(OH)Cl + H₂O
H₃PO₄ + KOH = KH₂PO₄ + H₂O

3. 
   Kislotalar asosli oksidlar bilan ta’sirlashadi va tuz va suv hosil qiladi (bu reaksiya ham neytrallanish reaksiyasiga misol bo‘ladi):
   

2HNO₃ + CaO = Ca(NO₃)₂ + H₂O

4. 
   Kislotalar metallar bilan ta’sirlashadi va tuz hamda sharoitga qarab vodorod ajralib chiqadi yoki boshqa mahsulotlar hosil bo‘ladi:
   

Zn + H₂SO₄ = ZnSO₄ + H₂
Metallarning faollik qatorida vodoroddan chapda turgan metallar uni kislotalardan siqib chiqaradi, o‘ngda turganlari esa siqib chiqara olmaydi va bunda boshqa mahsulotlar hosil bo‘ladi:
Cu + 4HNO₃ (kons.) = Cu(NO₃)₂ + 2NO₂ + 2H₂O

5. 
   Kislotalar tuzlar bilan ta’sirlashadi va yangi kislota hamda tuz (sharoitga qarab o‘rta yoki nordon) hosil qiladi:
   

A) O‘rta tuz va yangi kislota
BaCl₂ + H₂SO₄ (suyul.) = BaSO₄ + 2HCl
B) Nordon tuz va yangi kislota
NaCl + H₂SO₄ (kons.) =NaHSO₄ + HCl↑
V) Faqat nordon tuz
CaCO₃ + H₂CO₃ = Ca(HCO₃)₂

6. 
   Kislotalar qizdirilganda kislotali oksid va suvga parchalanadi:
   

H₂SiO₃  SiO₂ + H₂O
Quyidagi jadval asosida berilgan savollarga o‘quvchilardan javoblar olinadi va darsni mustahkamlanadi.

	Cu	CuO	Fe	Fe2O3	KOH	Zn(OH)2	Ag
HCl	1	2	3	4	5	6	7
H2SO4	8	9	10	11	12	13	14

1. 
   1- va 4-hollarni tushuntiring va reaksiya tenglamalarini yozing.
   
2. 
   6- va 10-hollarda sodir bo‘ladigan reaksiya tenglamalarini yozing.
   

Ushbu jadval asosida ko‘plab savollar berilishi mumkin.
Dars davomida №13,14,15,16 laboratoriya ishlari ham bajarib boriladi.
Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdan §50 ni o‘qish.
   
2. 
   Тayanch iboralarni izohlash.
   
3. 
   Savol va topshiriqlarni bajarish.
   
4. 
   Keyingi mavzuga tayyorgarlik ko‘rish.