Sana: Sinf: 7 Mavzu: Suv-murakkab modda. Suvning fizik va kimyoviy xossalari Darsning maqsadi: Ta’limiy

III Yangi mavzu bayoni Yangi mavzu – yangi dunyo
Unda bor ming-ming ma’no.
• Suv — Yer sharida eng ko'p tarqalgan muhim kimyoviy birikmalardan biri.
Suv vodorod va kislorod atomlaridan tashkil topgan murakkab modda bo'lib, tarkibida ikki atom vodorod va bir atom kislorod tutadi.Suvning molekular formulasi H₂0 shaklida ifodalanadi. Suvda vodorod atom- lari kislorod atomi bilan 104,3° burchak hosil qilib birikkan. Suv molekulalari tabi- atda assotsiyatsiyalangan holda mavjud bo'ladi va (H₂O)_n tarzida ifodalanadi.

Suvning nisbiy molekular massasi uni tashkil qilgan vodorod va kislorod atom-larining nisbiy atom massalari yig'indisidan iborat: Mr(H₂O) = 2∙1 + 1∙16 = 18.
Demak, 1 mol suvning massasi 18 g ga, suvning molyar massasi 18 g/mol ga teng.
Fizik xossalari. Toza suv rangsiz, ta'msiz, hidsiz, tiniq suyuqlikdir. Hid bilan ta'mni suvga unda erigan qo'shimchalar beradi. Suvning ko'p fizik xossalari va o'zgarish xarakteri o'ziga xos bo'lib, tegishli holatlar uchun anomal (odatda xos bo'lgan holatdan chetlanish) bo'lib hisoblanadi. Masalan, suvning zichligi qattiq (muz) holatidan suyuq holatga o'tganda boshqa mod- dalarniki kabi kamaymasdan, balki ortadi. Suvni 0°C dan +4°C gacha isitilganda ham zichlik ortadi va +4°C da suv o'zining maksimal zichligiga ega bo'ladi va bu 1 kg/nr ni yoki 1 g/ml ni tashkil etadi.
Suvning yana bir xossasi uning yuqori issiqlik sig'imiga (4,18 J/K(g) egaligi (solishtirish uchun qum — 0,79; ohaktosh — 0,88; osh tuzi — 0,88; glitserin — 2,43; etil spirti — 2,85). Shuning uchun suvning tungi vaqtlarda yoki yozdan qishki mavsumga o'tishda sekin sovishi; kunduzi yoki qish- dan yozgi mavsumga o'tishda sekin isishi kuzatiladi.
Suv 0°C da muzlaydi (shu haroratda muz eriy boshlaydi), 100°C da qaynaydi va bug' holatiga o'tadi.Suv ajoyib universal erituvchi modda bo'lib, o'zida juda ko'plab anorganik va organik moddalarni eritish xususiyatiga ega.
K
1000⁰ C
imyoviy xossalari. Suvning kimyoviy xossalari klaster usulidan foydalangan holda bayon etiladi: