Sana: / sinf: 6 Fan: Tarix Mavzu

Sana: __________________ / sinf: 6

Fan: Tarix

Mavzu: KIRISH DARSI

Darsning texnologik haritasi

№	Malaka talablari	Bilim: KIRISH mavzusi yuzasidan bilim hosil qilinadi. Ko`nikma: Mavzu yuzasidan atamalarni tanish vaziyatlarda qo`llash malakasi shakllantiriladi Malaka:Egallagan ko`nikmalarni notanish vaziyatlarda qo`llay oladi. Kompitensiya: Tushuna oladi, mavzuni sanalari asosida xiranalogik jadval tuza oladi va ularni tanish va notanish vazaiyatlarda qo`llay oladi va farqini ajrata oladi.
	Maqsad va vazifalar	- Qadimgi davr haqida o’quvchilarga ma’lumot berish; - eng qadimgi davlatlar va xalqlar tarixi, madaniyati va urf-odatlari haqida tushuncha berish; Mustaqil fkrlashga o’rgatish. O`quvchilarda mavzuga nisbatan qiziqish uyg`otish, bilimlarini kengaytirishga erishish.
	O`quv jarayonini mazmuni	Mavzu to’g’risida tassavurga ega bo’lish va mavzuni mustahkamlash
	O`quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi	Metod: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy Usul: Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash Shakl: yakka va guruhlarga ishlash Vosita: Darslik? Testlar? Jadavallar, audio va video materilalar, didaktik va tarqatma materiallar Nazorat: Og`zaki, yozma savol-javob test. Baholash: 5 balli tizim asosida
	Uyga vazifa	Mavzuni o`qib o`rganib mav zudagi atamalarni yodlash xarita to’g’risida ishlashni o’rganib kelish

Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.	3 daqiqa
O’tigan mavzuni takrorlash	7 daqiqa
Yangi mavzuni guruhlar bilan ishlash	20 daqiqa
Yangi mavzuni mustahkamlash	10 daqiqa
Baholash	3 daqiqa
Uyga beriladigan topshiriqlar	2 daqiqa

Darsning borishi (reja):

1.Tashkiliy qism:

a)Salomlashish,

b)tozalikni aniqlash,

d)davomatni aniqlash

c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi

2. Uyga vazifani so`rab baholash:

a) og`zaki so`rov

b) daftarni tekshirish

v) tarqatma materiallar orqali

g) misollar yechish

e) amaliy.

Dаrsning bоrishi

I. Tаshkiliy ishlаr.

1. O`qituvchining sаlоmlаshishi, jurnаlgа yo`qlаmаni qilishi.

2. O`quvchilаrni dаrsgа jаlb qilib, ishchi muhitni yarаtish.

3. Dunyodа vа O`zbеkistоndа yuz bеrgаn muhim yangiliklаrdаn qisqacha хаbаrlаr berish.

II. O’qituvchining kirish so’zi va o’quvchilar bilan savol-javob o’tkazishi.

Bu yil Sizlar “Tarix” darsligi orqali eng qadimgi davlatlar va xalqlar tarixi, madaniyati va urf-odatlari bilan tanishasizlar. Bu davr Qadimgi davr deyiladi. Yer yuzida odam paydo bo‘lganidan to milodiy 476-yilda G‘arbiy Rim imperiyasi qulaguniga qadar kechgan voqealar Qadimgi dunyo tarixini vujudga keltiradi. Bu tarix turli-tuman arxeologik va yozma manbalar asosida o‘rganiladi

Siz o’tgan yili 5-sinfda "Tarixdan hikoyalar" bilan tanishgan edingiz. Siz odamlar nega tarixni o‘rganishi va uzoq o‘tmish haqida bilimlar qanday qilib jamlanishi tanishgan edingiz.

O’tgan o’quv yilida olgan bilimlarimizni bir eslaylikchi.

1. Qadimgi tarixchilar O’zbekistonni ayrim viloyatlarini qanday tariflab ketganlar?

J: “Ming shahar o’lkasi”, “Yuksak bayroqli go’zal o’lka”, “Serquyosh o’lka” kabi nomlar bilan ataganlar.

2.Eng qadimgi davlatlarning nomlarini ayting-chi?

J: Xorazm, sug’diyona, Baqtriya.

3. Qanday xalqlar yashagan ekanlar?

J: Sug’diylar, xorazimliklar, saklar va massagetlar yashaganlar.

4. Mil. avv. I mingyillikda ota-bobolarimiz qanday hayot kechirgan?

J: Ular asosan dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik bilan shug’ullanganlar.

5. Miloddan avvalgi I mingyillikda ota-bobolarimiz qaysi bosqinchilarga qarshi kurashganlar?

J: Fors shohlari sulolasidan bo’lgan Ahamoniylar xonadoni hukmdolaridan Kir II va Doro I ga, mil. avv. 329-yilda esa Makedoniyalik Aleksandr qo’shinlariga qarshi kurashganlar(xalq qahramonlarini eslang).

Qisqacha savol-javobdan so’ng o’qituvchi o’quvchi diqqatini bugungi darsdan kutilgan maqsadga yo’naltiradi.

III. Vatanimiz O’zbekiston qadimda Turon, Turkiston va Movaraunnahr nomlari bilan atalgan.

O’qituvchi o’quvchilarga savol berishi mumkin.

Sаvоl: Yurtimiz qachondan O’zbekiston Respublikasi yoki O’zbekiston degan nom bilan atalmoqda?

Javob: 1991-yilning 31-avgustidan buyon.

Bu yil Sizlar bilan ushbu darslikdan eng qadimgi davlatlar va xalqlar tarixi, madaniyati va urf-odatlari, Mesopotamiya, Misr, Yunoniston, Rim davlatlari va O‘rta Osiyoning ilk davlatlari hukmronligi va qadimgi ma’daniyati haqidagi bilimlarga ega bo’lasizlar.

Keyingi darslarda O‘rta Osiyo tarixi bo‘yicha eng qadimgi manbalari, ibtidoiy jamoa tuzumi, ibtidoiy to‘da, urug`, matriarxat va patriarxat kabi atamalar bilan ham tanishasiz.

Ushbu darslikda yurtimizning qadimgi aholisi, davlatlari va ma’naviy meroslari bilan tanishasizlar. Shuningdek, shu davrda Ona – Vatan mudofaasi yo’lida o’z jonini fido qilgan xalq qahraminlarining jasoratlari haqida ma’lumotga ega bo’lasizlar. Xamisha ham hayot bir tekis bo’lmas ekan. Ota-bobolarimiz hayoti tarixi bizga doim o’rnak bo’lishi kerak.

Yurtboshimiz aytganlaridek “O’zlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi … . Haqqoniy tarixni bilmasdan turib esa o’zlikni anglash mumkin emas… Kim bo`lishidan qat’iy nazar, jamiyatning har bir a’zosi o`z o`tmishining yaxshi bilsa, bunday odamlarni yo`ldan urish, har xil aqidalarlar ta’siriga olish mumkin emas. Tarix saboqlari insonni hushyorlikka o`rgatadi, irodasini mustahkamlaydi.

IV. O’rganilgan mavzuni mustahkamlash

1. Bunda o’qituvchi o’quvchilar diqqatini qo’llanmada berilgan jadvalga berilgan ma’lumotlar berishii mumkin.

2. Tayyorlangan kartochkalardagi atamalarni o’quvchilarga ko’rsatib navbatdagi darslarda batafsil o’rganishlari tushuntiriladi.

3. 5-sinfda o’rgangan manbalar haqida ham o’quvchilar bilimini savollar orqali sinashi mumkin.

V. dars yakunlarini chiqarish.

6- sinf darsligidan Mesopotamiya, Misr, Yunoniston, Rim davlatlari va O‘rta Osiyoning ilk davlatlari haqida fikr yuriting.

VI. Uyga vazifa: Eslang.

1. Eng qadimgi dehqonchilik manzilgahlari qayerlarda bo’lgan?

2. Qadimgi shahar yodgorliklaridan qaysilarini bilasiz?

3. Bugungi mavzu yuzasidan ham savol-javob bo’lishi mumkinligi haqida ogohlantiring.

4. Uyga berilgan topshiriqlarni tayyorlashda rioya qilish kerak bo`lgan tavsiyalar bilan tanishing.
Sana: __________________ / sinf: 6

Fan: Tarix

Mavzu: Qadimgi tarix — sivilizatsiyaning boshlanishi

Darsning texnologik haritasi

№	Malaka talablari	Bilim: Qadimgi tarix — sivilizatsiyaning boshlanishi mavzusi yuzasidan bilim hosil qilinadi. Ko`nikma: Mavzu yuzasidan atamalarni tanish vaziyatlarda qo`llash malakasi shakllantiriladi Malaka:Egallagan ko`nikmalarni notanish vaziyatlarda qo`llay oladi. Kompitensiya: Tushuna oladi, mavzuni sanalari asosida xiranalogik jadval tuza oladi va ularni tanish va notanish vazaiyatlarda qo`llay oladi va farqini ajrata oladi.
	Maqsad va vazifalar	- o`quvchilаrdа tarixga ko`maklashuvchi fanlar, tarixiy manbalar, tarixni tarixiy va arxeologik davrlashtirish to`g`risidа tushuntirib bеrish; - o`quvchilаrni ibtidoiy jamoa tuzumi, ibtidoiy to`da, matriarxat va patriarxat bilаn tаnishtirish; - o`quvchilаrdа eng qadimgi davr to`g`risidа tushuncha hosil qilish. Mustaqil fkrlashga o’rgatish. O`quvchilarda mavzuga nisbatan qiziqish uyg`otish, bilimlarini kengaytirishga erishish.
	O`quv jarayonini mazmuni	Mavzu to’g’risida tassavurga ega bo’lish va mavzuni mustahkamlash
	O`quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi	Metod: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy Usul: Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash Shakl: yakka va guruhlarga ishlash Vosita: Darslik? Testlar? Jadavallar, audio va video materilalar, didaktik va tarqatma materiallar Nazorat: Og`zaki, yozma savol-javob test. Baholash: 5 balli tizim asosida
	Uyga vazifa	Mavzuni o`qib o`rganib mav zudagi atamalarni yodlash xarita to’g’risida ishlashni o’rganib kelish

Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.	3 daqiqa
O’tigan mavzuni takrorlash	7 daqiqa
Yangi mavzuni guruhlar bilan ishlash	20 daqiqa
Yangi mavzuni mustahkamlash	10 daqiqa
Baholash	3 daqiqa
Uyga beriladigan topshiriqlar	2 daqiqa

Darsning borishi (reja):

1.Tashkiliy qism:

a)Salomlashish,

b)tozalikni aniqlash,

d)davomatni aniqlash

c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi

2. Uyga vazifani so`rab baholash:

a) og`zaki so`rov

b) daftarni tekshirish

v) tarqatma materiallar orqali

g) misollar yechish

e) amaliy.
Dаrsning bоrishi

I. Tаshkiliy ishlаr. Qаrаng: Kirish dаrsi.

II. O`rgаnilgаn mаvzuni tаkrоrlаsh.

Uygа bеrilgаn tоpshiriqlаr, sаvоllаr bo`yichа o`tkаzilаdi.

1. Qadimgi tarix qaysi voqealarni o`rganadi?

Yer yuzida odam paydo bo‘lganidan to milodiy 476-yilda G‘arbiy Rim imperiyasi qulaguniga qadar kechgan voqealar

2. Epigrafika nima?

Qadimgi bitiklarni o‘rganish bilan shug`ullanuvchi fan.

3. Tangalarni tadqiq qilish bilan qaysi fan shug`ullanadi?

numizmatika

4. Sivilizatsiya deganda nimani tushundingiz?

Eng qadimgi shaharlar va davlatlar tashkil topishi davri

5. Dastlabki sivilatsiya dastlab qayerda boshlangan?

Qadimgi Sharqda

6. Misriklar tarixi haqida qaysi yozma manba hikoya qiladi?

"Piramidalar matnlari" va "Marhumlar kitobi"

7. “Bibliya” qaysi xalq tarixi haqida ma’lumot beradi?

yahudiylar

8. Hindlar haqida qaysi yozma manba ma’lumot beradi?

"Rigvedа"

9. “Avesto” qaysi xalqlar tarixi haqida hikoya qiladi?

O‘rta Osiyo xalqlari tarixidan

10. Qaysi fanni “buyuk o‘qituvchi” deb atashgan?

Tarix

Dаrs mаzmuni:


1.Qadimgi tarixni o`rganish.

2. Qadimgi tarix bo`yicha manbalar.

3. Eng qadimgi tuzumni davrlashtirish.


III. Dаrs mаzmunini ro`yobgа chiqаrish ustidа ishlаsh.

O`qituvchi mavzuni o`quvchilаrgа chizmаdаn fоydаlаngаn hоldа tushuntirаdi.

IV. O`rgаnilgаn mаvzuni mustаhkаmlаsh.

1. Sаvоl-jаvоb vа mаvzuning аsоsiy mаzmunini tаkrоrlаsh оrqаli аmаlgа оshirilаdi.

O`qituvchi sinf o`quvchilаrini 5-6 guruhlаrgа bo`lib, mаvzu bo`yichа quyidаgi tоpshiriqlаrni bеrаdi:

1-guruhgа: Tarixga ko`maklashuvchi fanlar haqida fikr yuriting.

2-guruhgа: Moddiy manbalar nima?

3-guruhgа: Yozma manbalarhaqida fikr yuriting, O`rta Osiyoga oid qadimgi yozma manbalar haqida tushuncha bering.

4-guruhgа: Qadimgi yunon mualliflari, ularning asarlari haqida ma’lumot bering.

5-guruhgа: Qadimgi Rim mualliflari, ularning asarlari haqida ma’lumot bering.

6-guruhgа: Tarixni davrlashtirilishi haqida so`zlab bering

2. Guruhlаrdа ishlаsh yakunlаrini chiqаrish.

V. Dаrs yakunlаrini chiqаrish.

1. O`qituvchi o`quvchilаr bаjаrgаn yozmа ish vа оg`zаki jаvоblаr uchun qo`yilgаn bаhоlаrni e`lоn qilаdi.

2. O’qituvchi o’quvchilar tomonidan berilgan savollarga javob beradi.

VI. Uygа vаzifаlаr.

1. Darslikdagi o`rgаnilgаn mаvzu sаvоllаrigа jаvоblаr tаyyorlаsh.

2. Mаvzudаgi аsоsiy tushunchаlаr vа аtаmаlаrni dаftаrgа yozish.

3. Mаvzuni аsоsiy mаzmunini so`zlаb bеrа оlish.

4. Kеyingi dаrsdа o`rgаnilаdigаn “Eng qadimgi odamlar rivojining ilk bosqichlari” mаvzusi bilаn tаnishib kеlish.
Sana: __________________ / sinf: 6

Fan: Tarix

Mavzu: Eng qadimgi odamlar rivojining ilk bosqichlari

Darsning texnologik haritasi

№	Malaka talablari	Bilim: Eng qadimgi odamlar rivojining ilk bosqichlari mavzusi yuzasidan bilim hosil qilinadi. Ko`nikma: Mavzu yuzasidan atamalarni tanish vaziyatlarda qo`llash malakasi shakllantiriladi Malaka:Egallagan ko`nikmalarni notanish vaziyatlarda qo`llay oladi. Kompitensiya: Tushuna oladi, mavzuni sanalari asosida xiranalogik jadval tuza oladi va ularni tanish va notanish vazaiyatlarda qo`llay oladi va farqini ajrata oladi.
	Maqsad va vazifalar	- o`quvchilаrdа eng qadimgi odamlar to`g`risidа tushuntirib bеrish; - o`quvchilаrni ilk va o`rta paleolit davrlari bilаn tаnishtirish; - o`quvchilаrdа Teshiktosh g‘ori, dastlabki diniy e’tiqodlar, qoyatosh rasmlari to`g`risidа tushuncha hosil qilish. Mustaqil fkrlashga o’rgatish. O`quvchilarda mavzuga nisbatan qiziqish uyg`otish, bilimlarini kengaytirishga erishish.
	O`quv jarayonini mazmuni	Mavzu to’g’risida tassavurga ega bo’lish va mavzuni mustahkamlash
	O`quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi	Metod: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy Usul: Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash Shakl: yakka va guruhlarga ishlash Vosita: Darslik? Testlar? Jadavallar, audio va video materilalar, didaktik va tarqatma materiallar Nazorat: Og`zaki, yozma savol-javob test. Baholash: 5 balli tizim asosida
	Uyga vazifa	Mavzuni o`qib o`rganib mav zudagi atamalarni yodlash xarita to’g’risida ishlashni o’rganib kelish

Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.	3 daqiqa
O’tigan mavzuni takrorlash	7 daqiqa
Yangi mavzuni guruhlar bilan ishlash	20 daqiqa
Yangi mavzuni mustahkamlash	10 daqiqa
Baholash	3 daqiqa
Uyga beriladigan topshiriqlar	2 daqiqa

Darsning borishi (reja):

1.Tashkiliy qism:

a)Salomlashish,

b)tozalikni aniqlash,

d)davomatni aniqlash

c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi

2. Uyga vazifani so`rab baholash:

a) og`zaki so`rov

b) daftarni tekshirish

v) tarqatma materiallar orqali

g) misollar yechish

e) amaliy.
Dаrsning bоrishi

I. Tаshkiliy ishlаr. Qаrаng: Kirish dаrsi.

II. O`rgаnilgаn mаvzuni tаkrоrlаsh.

Uygа bеrilgаn tоpshiriqlаr quyidagi tarqatma jadvallar bo`yichа o`tkаzilаdi.

O`rta Osiyoga oid manbalar:
O`rta Osiyo	Eron	Yunon	Rim	Xitoy
“Avesto”	Behistun qoyalari yozuvlar	“Tarix” “Geografiya” “Aleksandrning harbiy yurishlari”	“Buyuk Aleksandr tarixi”	“Tarixiy yilnomalar”

Ular kim?

Doro I	Gerodot	Strabon	Arrian	Kvint Kursiy Ruf	Sim Szyang
Fors shohi, buyrug‘iga ko‘ra qadimgi fors, elam va bobil tillarida Behistun qoyalari yozuvlari yozilgan.	qadimgi yunon tarixchisi, mil. avv. V asrda turli mamlakatlarga sayohat qilib, to‘qqiz kitobdan iborat “Tarix” asarini yozdi.	mil. avv. I asr oxirlarida yashab o‘tgan qadimgi yunon tarixchisi va geografi, “Geografiya” asarining muallifi.	mil. II asrda yashagan yunon tarixchisi, “Aleksandrning harbiy yurishlari” asarining muallifi.	mil. I asrda o‘tgan qadimgi Rim tarixchisi, “Buyuk Aleksandr tarixi” asarining muallifi.	mil. avv. II asr oxiri — I asr boshlarida yashab o`tgan qadimgi Xitoy tarixchisi, “Tarixiy yilnomalar” asarining muallifi.