Sana “ ” 201 yil. Mavzu: 1-mavzu. Fizikaning tadqiqot metodlari

o‘rgangan olim Galiley edi. Galiley jism harakatini o‘zgartish sababi haqida quyidagicha yozgan 
edi:Agar jismga boshqa hech qanday jismlar ta’sir etmasa, jism Yerga nisbatan o‘zining tinch holatini 
yoki to‘g‘ri chiziqli tekis harakatini saqlaydi.Galiley tomonidan o‘rnatilgan bu qonun mexanikaning 
asosiy qonunlarini tarkib toptirishda birinchi qadam bo‘ldi.Bu qonunlarni ochish uchun Nyutonga hech 
qanday murakkab asbobuskunalar zarur bo‘lmagan. Buning uchun oddiy tajribalar yetarli bo‘lgan. 
Bundagi eng katta qiyinchilik jismlarning turli-tuman harakatlari ichidan eng muhimini, eng 
umumiysini ko‘ra olishdan iborat edi.Dinamika grekcha “dynamis” so‘zidan olingan bo‘lib “kuch” 
degan ma’noni bildiradi. Agar biz qandaydir jismning harakatga kelganini ko‘rsak, unga ta’sir 
qilayotgan boshqa bir jismni ham ko‘ramiz. Boshqa jism, harakatga kelgan jismni tortishi, itarishi yoki 
unga masofadan turib ta’sir qilishi mumkin (masalan, magnitning temir sharga ta’siri). Yerdan biror 
balandlikka ko‘tarib qo‘yilgan jism qo‘yib yuborilsa pastga tushadi. Bu tajribalarning barchasida jism 
tezligining o‘zgarishi (ya’ni tezla nish) har doim boshqa bir jismning ta’siri tufayli vujudga keladi. Bu 
ibora Nyuton mexanikasining eng muhim xulosasi hisobl anadi.Jismlarning bir-biri bilan o‘zaro 
ta’sirlashish jarayoniga – o‘zaro ta’sir deyiladi. Fizikada barcha o‘zaro ta’sirlar albatta juft bo‘ladi. 
Ya’ni, har qanday ta’sir aks ta’sirni vujudga keltiradi. 
Lekin bunday xulosaga darhol kelinmagan. Buyuk mutafakkir Aristotel jism harakatining o‘zgarishi 
sababini ochishga harakat qildi. Uning yozishicha, “Agar jismga itaruvchi kuch ta’sir etmay qolsa, 
harakatlanuvchi jism to‘xtab qoladi”. Yerga nisbatan bo‘lgan tinch holatni jismning tabiiy holati deb