Bajardi
Rahbar
Karimov.M.K
Fayzullayeva.D
001.002.026.BMI. 2018 y.
4. Tayyor mahsulotga qo'yiladigan standart talablar
ISO xalkaro standartlashtirish tashkiloti va uning vazifalari.
Hozirgi
zamon dunyo iqtisodiyotining rivoji halqaro savdo alokalarining o’sishi bilan
chambarchas bog’liqdir. Xalqaro savdo aloqalarida bojxona qoidalarining har
xilligi, tariflarni, mahsulotlarni jo’natish koidalarining xar xilligi va boshqa texnik
to’sqinlar xalqaro savdo sotiqda ancha qiyinchiliklar keltirib chiqaradi. Shu sababli
bu qiyinchiliklarni bartaraf etishda xalqaro standartlash tashkilotlari katta rol
uynaydi. Chunki, ular taraflar uchun zarur bo’lgan mahsulot sifatiga umumiy
talabalar, aniq uslublari, saqlash va tashqi qoidalariga umumiy talablar o’rnatuvchi
xalqaro standartlarni yaratadi.
Hozirgi vaqtda dunyoda moddiy ishlab chiqarishning turli tarmoqlarida
standartlash bilan 50dan ortiq xalqaro tashkilot faoliyat kursatadi. Sanoat jixatdan
rivojlangan, ishlab chiqaradigan mahsulotlarni tashqi bozorda sotish uchun
intiladigan
mamlakatlar
ham
xalqaro
standartlashning
rivojlanishidan
manfaatdordir, rivojlanayotgan mamlakatlarning xalqaro standartlashda ishtiroq
etishi, ularda o’z iqtisodiyotini yuksaltirishni jadallashtirishga va bunda o’z milliy
standartlarini mablag’ bilan ta’minlash uchun zarur bo’lgan ko’plab mablag’larni
tejashga imkon beradi.
Hozirgi kunda standartlashtirish sohasida faoliyat kursayotgan eng yirik
xalqaro tashkilotlardan biri ISO hisoblanadi. Bugungi kunda 100dan ortiq
mamlakat ISO ning a’zosi hisoblanadi. O’zbekiston davlati ham 1994 yilning 1
yanvaridan boshlab standartlash bo’yicha xalqaro tashqilot ISO ning a’zosi
hisoblanadi. Bundan tashkari, O’zbekiston rivojlanayotgan va bozor iqtisodiyotiga
endigina utayotgan mamlakatlar uchun ISO dasturi bo’yicha – DEVKO ning ham
doimiy a’zosi hisoblanadi.
1946 yilda Birlashgan millatlar tashkilotining (BMT – OON) standartlarini
koordiiasiyalashtirish qo’mitasining yig’ilishida xalqaro standartlash tashkilotini
to’zish xaqida qaror qabul qilingan edi. Ana shu yili Bosh assambleyaya
yig’ilishida ISO ustavi qabul qilindi, ustavda esa tashkilotning statusi, uning
strukturasi, asosiy organlarining funksiyalari va ishlash uslublari kursatildi.
ISO o’z faoliyatida 400dan ortiq xar xil profildagi xalqaro tashkilotlar bilan
hamkorlik qiladi va aloqa bog’lab turadi, xususan shular orasida BMT ning
tashkilotlari ham mavjuddir.
Komitetlar – ISO a’zolari standartlashtirish milliy tashkilotlari hisoblanadi.
Xar qaysi mamlakatdan faqatgina birgina standartlash milliy tashkiloti ISO a’zosi
qilib qabul qilinadi (chunki, ba’zi kapitalistik mamlakatlarda bir nechta
standartlash milliy tashqilotlari faoliyat kursatadi).