Samarqand veterinariya meditsinasi instituti iqtisodiyot va agrotexnalogiya fakulteti

Tabiiy va xo'jalik sharoitlaridan kelib chiqib yemi sug'ormay ekinlardan mo'l hosil yetishtirish mumkin emas.

Sun’iy sug‘orish o‘tkazilganda quyidagilar ta’minlanishi kerak:

• yuqori ish unumdorligi;

• kam suv sarflab, yuqori meliorativ ko'rsatkichlarga erishish;

• sug'orish tarmoqlarining yuqori texnik ko'rsatkichlarga ega bo'lishi va boshqalar.

Sun’iy sug'orish yaxshi natija berishi uchun bu jarayon o'rmn—texnika melioratsiyasi (sug'orish maydonlari atrofiga va sug'orish tarmoqlari qirg'oqlariga ko'chatlar o'tqazish) va agrotexnik tadbirlar (yerlarni tekislash, ularni sug'orishga tayyorlash, eng maqbul sug'orish rejimini tanlash) bilan birga olib borilishi kerak. Tuproq ichidan sug‘orish usulida suv tuproq ustidan emas, balki ichidan o'matilgan quvurlar orqali tuproqning hosildor qatlamiga yetkazib beriladi. Hosildor qatlamning namlanishi, asosan, tuproqning so'rish kuchi hisobiga sodir bo'ladi. Tuproq kapillarlar orqali namlanadi. Bu usulni sho'r bosgan tuproqlarda tatbiq qilib bo'lmaydi. Afzalhgi —suv bug'lanib isrof bo'lmaydi. Tuman hosil qilib sug‘orish usulida esa suv maxsus nasoslar yordamida quvurlar orqali bosim bilan ekin maydoniga tuman holatida parchalab beriladi. Bu usul, asosan, yerning mikro ob-havo sharoitini yaxshilash maqsadida ishlatiladi. Afzaliigi — yuqori havo harorati me’yoriga keltirilishi evaziga suv tejaladi.Sug'orishning biror usulini tanlashda har bir maydonning xo'jalik va texnikaviy talablari, shuningdek, iqlim, topografik va tuproq sharoitlari hisobga olinishi maqsadga muvofiq. Sug'orishning har bir usuli o‘ziga xos bo‘lgan boshqariladigan sug'orish tarmoqlari tuzilishi va tegishli sug'orish texnikasi bilan, ya’ni sug'orish uchun beriladigan suvni sug'orish tarmog'idagi oqim holatidan sug'oriladigan dalalar tuprog'i namligiga va bu suvni o'simliklarga uzatish usullari bilan xarakterlanadi. Shuni alohida qayd etib o'tish kerakki, sug'orish usulini to'g'ri tanlash va sug'orish texnikasini to'g'ri hal qilish yerlardan samaraii foydalanishda katta ahamiyatga ega.Qishloq xo'jalik ekinlari turi bo'yicha yoppasiga va qatorlab ekiladigan ekinlarga bo'linadi. Ularning har qaysisi o'ziga mos sug'orish usulini talab qiladi. Jumladan:

— ko'p yillik ekinlami tomchilatib sug'orish yaxshi natija beradi (tog'li joylardagi bog' va uzumzorlarni); — yoppasiga ekiladigan ekinlar, asosan, yer ustidan cheklarga bo'lib sug'oriladi (sholi va boshqa ekinlar);

— egatga ekiladigan ekinlar uchun, asosan, yer ustidan egat olib, tuproq ichidan va yomg'irlatib sug'orish usullari qo'llaniladi (g'o'za va boshqa ekinlar).