Samarqand: Samdu nashri, 2020 y. 460 b

 
 
 
 
2-shakl. Kompaniyaning biznes modelini tanlash mexanizmi. 
 
3. M. Jonson, K. Kristensen, X. Kagermannlarning 
biznes modellari 
Biznes modelni tanlash mexanizmini tushunganingizdan 
so‘ng, kompaniya biznes modelining asosiy elementlari yoki 
qurilish bloklarini tushunishingiz mumkin. Ushbu maqsadlar uchun 
biz Mark Jonson, Kley Kristensen va Xenning Kagermann 
(Yoxson va boshqalar, 2008) tomonidan taklif qilingan biznes 
modelning ta’rifidan foydalanamiz. Aynan shu ta’rif bizning 
fikrimizcha eng izchil, aniq va ma’lum qoidaga mosdir. Shunday 
qilib biznes model bir-biriga bog‘liq bo‘lgan to‘rtta element yoki 
sub-modellardan iborat bo‘lib, ular birgalikda qiymatni yaratadi va 
iste’molchilarga yetkazib beradi: 
1) mijozning taklif qilingan qiymati (mijoz qiymatining 
prepozitsiyasi); 
2) foyda formulasi; 
Muvaffaqiyat bu haqiqiy 
iste'molchilar ehtiyojlarini 
qondirish imkoniyatini amalga 
oshirish ekanligini anglash 
Mijozlar ehtiyojini qondirish 
va ma'lum darajada foyda 
olishga erishish imkoniyatlarini 
birlashtirgan shablonni ishlab 
chiqish 
Kompaniyaning 
mavjud biznes 
modelini qanday 
tiklashni tushunish 
Yangi kompaniyaning tashkil 
etilishi 
Mavjud kompaniyani qayta 
tashkil etish 

---

88 
3) asosiy resurslar; 
4) asosiy jarayonlar. 
3-shakl. Biznes model elementlari. Jonson va boshqalar (2008). 
Iste’molchilarga taqdim etiladigan qiymat. Muvaffaqiyatli 
kompaniya bu iste’molchilar uchun kerakli qiymatni yaratish 
yo‘lini topgan kompaniyadir. Iste’molchi uchun qiymat qanchalik 
muhim bo‘lsa, uni qondirish uchun joriy taklifning sifati 
shunchalik 
past 
bo‘ladi. 
Iste’molchilarga 
va 
mavjud 
alternativalarga nisbatan (albatta, taklif narxi pastroq)taqdim 
etishga 
tayyor 
bo‘lgan taklif qanchalik yaxshi bo‘lsa, 
iste’molchilarga taklif qiladigan qiymat shunchalik yuqori bo‘ladi. 
Iste’molchilarga qiymat taklifi uchta asosiy prinsipga 
asoslanadi: 
Iste'molchilarga taqdim 
etiladigan qiymat 
1. kalit iste'molchilar 
2. qondirishni talab qiladigan 
ehtiyoj 
3. kompaniya taklifi 
Asosiy manbalar 1) xodimlar; 
2) texnologiya, mahsulotlar; 
3) uskunalar; 
4) ma'lumot; 
5. ta'minot kanallari; 
6. partiyalar, ittifoqlar; 
Asosiy jarayonlar: 
1. jarayonlar; 
2. qoidalar; 
3. standartlar. 
Foyda formulasi: 
1. daromadlarni ishlab chiqarish 
modeli; 
2. xarajatlar tarkibi; 
3. marginal foyda modeli; 
4. resurslarning aylanish tezligi. 

---

89 
1)qiymat moddiy yoki nomoddiy mahsulot shaklida taqdim 
etilishi kerak; 
2) qiymat fokus-guruhdan tashqari iqtisodiy subekt 
tomonidan qabul qilinishi kerak; 
3) qiymat firma va xo‘jalik yurituvchi sub’ekt o‘rtasidagi 
iqtisodiy bitim orqali amalga oshirilishi kerak. 
Iste’molchilarga 
taqdim 
etiladigan 
qiymat 
biznes 
modelining asosiy elementi hisoblanadi. Bu firmadan tashqi 
iqtisodiy agentlarga qiymat taklifini tavsiflaydi.