Samarqand: Samdu nashri, 2020 y. 460 b

Innovatsion infratuzilma 
Texnoparklar, 
texnologiyalarni uzatish 
markazlari, biznes-
inkubatorlar va 
boshqalar. 
Ekspert va maslahat 
markazlari, 
baholovchilar va 
boshqalar. 
Moliyaviy tuzilmalar 
(tijorat va investitsiya 
banklari, venchur 
fondlari, va boshqalar) 

---

59 
Milliy innovatsion tizimlarning eng muhim tarkibiy 
elementlari bu fan va ta’lim (innovatsion g‘oyalar manbasi), biznes 
sohasi va ilmiy ishlanmalarni tijoratlashtirishga hissa qo‘shadigan 
innovatsion infratuzilmaning turli elementlari. 
Har qanday samarali milliy innovatsion tizimning asosiy 
ishtirokchisi uning barcha tarkibiy elementlari faoliyatini 
muvofiqlashtiradigan va yangilik uchun qulay muhit yaratilishini 
ta’minlaydigan davlatdir. 
Milliy innovatsion tizimlarning mohiyatini chuqur anglash 
uchun 
dunyoning 
barcha 
rivojlangan 
mamlakatlarida 
shakllanishiga asos bo‘lgan quyidagi asosiy qoidalarni ta’kidlash 
lozim: 
1. Ilm-fan (innovatsiyalarning asosiy manbai) yopiq, 
izolyatsiya qilingan tizim (universitetlar va ilmiy markazlar) emas, 
balki har bir yirik segmentning (davlat ilmiy markazlari, yirik 
korporatsiyalar tadqiqot markazlari, kichik ilmiy talab qiladigan 
korxonalar) asosiy bo‘g‘inidir. 
2. Tadbirkor, firma, davlat innovatsion jarayonning alohida 
elementlari sifatida emas, balki murakkab tizimning o‘zaro 
bog‘langan bo‘g‘inlari sifatida qaraladi. 
3. Innovatsion faoliyat samarali innovatsion infratuzilma va 
muayyan institutsional omillarning mavjudligi bilan ta’minlanadi. 
Ko‘pgina zamonaviy tadqiqotchilar Milliy innovatsion 
tizimnini texnologiyalarni ishlab chiqish, tarqatish, ulardan 
foydalanish shuningdek, hukumat innovatsion jarayonlarni tartibga 
solish siyosatini ishlab chiqadigan va amalga oshiradigan 
institutsional chegaralarni shakllantirish bilan shug‘ullanadigan 
institutlar tarmog‘i deb ta’riflaydilar. Biroq Milliy innovatsion 
tizimnini shunchaki institutsional tuzilmalar to‘plami sifatida 
ko‘rib chiqish mumkin emas. Bu “yangi bozorlar va milliy ... 
biznesning raqobatbardoshlik darajasini belgilaydigan bilim va 
tajribani yaratish, tarqatish uchun o‘zaro bog‘liq, o‘zaro ta’sir 
qiluvchi institutlar tizimi" [3]. 
Milliy innovatsion tizimning muvaffaqiyatli ishlashi nafaqat 
kuchli ilm-fan va ta’limni, balki innovatsion sohadagi asosiy 

---

60 
“o‘yinchilar” sifatida davlat va xususiy sektor o‘rtasidagi samarali 
o‘zaro aloqalarni ham talab qiladi. Ushbu tizimlarning mohiyati 
davlat va xususiy tadbirkorlar bir-birini to‘ldiruvchi teng huquqli 
sheriklar sifatida harakat qiladigan davlat-xususiy innovatsion 
sherikligini yaratishdir. Davlat ilmiy-texnik sektorni va ta’lim 
tizimini - innovatsiya manbalarini qo‘llab-quvvatlaydi, davlat 
sektoridagi ilmiy tadqiqotlar natijalariga erkin kirish imkoniyatini 
beradi, ulardan tijorat maqsadlarida foydalanish uchun zarur shart-
sharoitlarni yaratadi, zaruriy innovatsion infratuzilmani, malakali 
kadrlar tayyorlash tizimini va samarali rivojlanish uchun zarur 
bo‘lgan me’yoriy-huquqiy bazani yaratadi. Biznes tegishli foyda 
olish uchun innovatsion mahsulotlar bozorida ishlashning barcha 
tijorat xavfini o‘z zimmasiga oladigan bo‘lsa, davlat soliqlardan 
o‘z dividendlarini oladi, ijtimoiy muammolarni hal qiladi va jahon 
arenasidagi 
boshqa 
davlatlarga 
nisbatan 
o‘z 
mavqeini 
mustahkamlaydi. 
Davlat tomonidan tartibga solishning asosiy jihatlari - bu 
qonunchilik va me’yoriy-huquqiy bazani takomillashtirish, uni 
yangi 
sharoitlarga 
muvofiqlashtirish, 
moliyalashtirish 
mexanizmlarini 
takomillashtirish 
hamda 
institutsional 
o‘zgarishlardir. Mazkur jihatlar institutsional tuzilmalarni 
o‘zgaruvchan sharoitlarga moslashtirish va ularning o‘zaro ta’sirini 
ta’minlash uchun zarurdir.