Samarqand qishloq xo’jalik instituti

6.1. Xom –ashyo xarajatlari.
BMIning topshirig’iga asosan men quvvati smenada 25 ming shartli banka bo’lgan sabzavotlarni qayta ishlab tayyor mahsulot chiqaruvchi tizimni loyihalashim kerak: Tizim bir mavsumda 9 oy ishlaydi, bir oyda 30 kun bo’lganligi uchun 30*9=270 kun ishlaydi. Bir kunda 3 smenada faoliyat ko’rsatilsa: 270*3=810 smena bo’ladi.
Demak, kichik korxona 270 kun davomida 810 smenada 810 * 25 = 20250 ming shartli banka ishlab chiqariladi.
Yuqoridagi ma’lumotlarga asoslanib tizimning asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarini hisoblaymiz:
6.2. Korxonaning daromadi.
Korxona bir mavsumda 20250 ming shartli banka mahsulot ishlab chiqaradi. 1 shartli banka mahsulotni shartnoma asosida 1000 sumda sotsak:
20250 * 100 =2025000 ming sumlik daromad qoladi.
6.3. Korxonaning xarajatlarini hisoblab topamiz:
Berilgan resepturasiga asosan 1000 shartli banka mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflanadigan xom – ashyo va materiallar sarfini quyidagicha : 270 kg sabzavot ketadi.
Bir mavsumda:
20250* 270=5467500kg = 5467,5 tonna sabzavot kerak bo’ladi:
1 kg sabzavotni 600 sumdan olsak: 1 tonnasi:
600*1000= 600000 sum bo’ladi.
Mavsumda:
5467,5 * 600000 = 3280500000 sum,= 3280500 ming sum sarflanadi.
Korxonani ishlatish uchun, mehnat xarajatlari uchun va boshqa xarajatlar uchun 4000000 mingsum sarflanadi deb hisoblaymiz va korxonaning asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarini aniqlaymiz:
Y uqoridagi hisoblashlardan olingan natijalar:
Korxona daromadi:
D = 20250000 ming sum.
Korxona xarajatlari,(tannarxi):
T = 3280500 + 4000000 = 7280500 ming sum.
6.4. Korxonaning foydasini aniqlash uchun daromaddan xarajatni ayirib tashlaymiz:
F=D-T= 20250000-7280500= 12969500 ming sumni tashkil qiladi.
6.5. Korxonaning rentabellik darajasini aniqlash uchun olingan foydani tannarxga bo’lamiz va 100 ga ko’paytiramiz:
R_d = = * 100 = 12969500/7280500* 100 = 178,1 %
6.6. Korxonaning mablag’larini xarajatlarni qoplash muddatini topamiz, buning uchun qilingan xarajatlarni foydaga bo’lamiz:
Q_m = = 7280500/ 12969500 = 0,56 1 yil.
Olingan natijalar asosida loyihalanayotgan tizim bo’yicha ishlaydigan kichik korxonaning asosiy iqtisodi ko’rsatkichlarini jadvalini tuzamiz:

T/r	Ko’rsatkich nomi	O’lchov birligi	Miqdori
1	Korxonaning daromadi	Ming sum	20250000
2	Xom –ashyo tannarxi	Ming sum	7280500
3	Korxonaning foydasi	Ming sum	12969500
4	Rentabellik darajasi	%	178,1
5	Korxona mablag’larini qoplash muddati	yil	1,0