Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «Xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

7. TURIZM RESURSLARI
Reja:

1. 
   Turizm resurslari tushunchasi
   

1. 
   Tabiiy turistlik resurslar
   

2. 
   Madaniy – tarixiy resurslar
   
3. 
   Ijtimoiy – iqtisodiy resurslar
   
4. 
   Turistlik axborot resurslari
   
5. 
   Turistlik hududlar va turistlik akvatoriya
   

7.1. Turizm resurslari tushunchasi.

Turistlik resurslar – turizm maqsadlarida va turizm jarayonida insonni ehtiyojini qondirishga qodir tabiiy-iqlim, ijtimoiy -madaniy, tarixiy, me’moriy, ilmiy va industriyaga doir, tomosha qilinuvchi ob’ektlar yoki hodisa lar yig‘indisidir.

Turistlik resurslar har bir mamlakatning milliy boyligi bo‘lib, davlat mulki hisoblanadi. Ammo ulardan bir qismi jahon ahamiyatiga molik ob’ektlar va yodgorliklar hisoblanib YUNESKO ning ro‘yxatiga kiritilgan. Bunday ro‘yxat har yili YUNESKO tomonidan o‘rnatiladi va yangilanadi. Barcha tabiiy va madaniyat yodgorliklari davlat tomonidan muhofaza qilinadi, umumjahon ahamiyatidagi ob’ektlar va yodgorliklarni ta’mirlashga, saqlab qolishga OON (BMT) tomonidan mablag‘ ajratiladi.
Bugungi kunda O‘zbekiston katta turistlik resurslar salohiyatiga ega bo‘lib, uning hududida 4000 dan ortiq tarixiy-arxitektura yodgorliklari va go‘zal tabiiy-iqlimiy resusrlari mavjud. Ularning 3/1 qismigina faoliyat ko‘rsatmoqda, qolganlari esa yangi turmahsulotlar tayyorlashga va yangi turmarshrutlar ochilishga imkoniyat beradi.
Hozirgi vaqtda ko‘pgina tarmoqlar kabi turizm industriyasi ham tez rivojlanib bormoqda. Turistlik biznesni mavjud investitsiya, texnologiya, hamda malakali ishchi – xodimlar orqaligina shakllantirib bo‘lmaydi. Buning uchun birinchi navbatda turistlik resurslarga ega bo‘lish lozim.
Mutaxassislar turistlik resurslarga quyidagicha ta’rif berishgan: turistlik resurslar – tabiiy, tarixiy, ijtimoiy – madaniy va boshqa turistlarni sayohatga qiziqtiradigan, insonning jismoniy, ruhiy va aqliy kuchini tiklashi va rivojlanishi ehtiyojlarini qondirishga qodir ob’ektlarga aytiladi.
Rekreatsiya faoliyati nuqtai nazardan turistlik resurslarga tabiiy va antropogen geosistemalar kiradi, tabiat manzaralari, rekreatsiya faoliyati ehtiyoji qiymatiga va maishiy xususiyatga ega, insonlarni ko‘rsatilgan vaqtda ma’lum texnologiyalar yordamida sog‘ligini tiklash va dam olishida foydalanish mumkin bo‘lgan, rekreatsiya faoliyati qobiliyatiga ega resurslar kiradi.
Turistlik resurslarning mohiyati shundan iboratki, turistlik mahsulot shakllanishiga asos hisoblanadi. Umumiy qilib aytganda, aniq hududda turistlik faoliyatda foydalanish mumkin bo‘lgan barcha ob’ektlar kiradi.
Turistlik resurslardan foydalanish xususiyatiga ko‘ra bevosita va bilvosita turlarga bo‘linadi. Bevosita turdagi resurslarga turistlarni o‘zlari to‘g‘ridan – to‘g‘ri foydalanidigan tabiiy va tarixiy – madaniy resurslar kiradi. Bilvosita turdagi resurslarga bevosita turistlik resurslardan foydalanish asos bo‘ladigan ijtimoiy – iqtisodiy resurslar – moddiy, moliyaviy, mehnat, axborot beruvchi resurslar kiradi.
Turistlik resurslardan sog‘lomlashtirish, turistlik, sport va tanishuv maqsadida foydalaniladi. Undan tashqari turistlik resurslarni shartli ravishda ikki guruhga bo‘lish mumkin: tabiiy va infrastrukturali. Turistlik biznesni rivojlanishida yuqoridagi ikki guruhni ham ahamiyati yuqori. Har qanday yuqori turistlik resurs salohiyatidan, kommunikatsiya, aloqa vositalari, xizmat ko‘rsatish sohalarisiz foydalanib bo‘lmaydi.
Umuman olganda, butun turistlik resurslar majmuasini tabiiy – iqlimiy, madaniy – tarixiy, ijtimoiy – iqtisodiy, axborot beruvchi resurslarga bo‘lish mumkin.