Samarqand iqtisodiyot va servis instituti “servis” fakulteti

2-rasm. Sanoat korxonalarida samaradorlikni oshirish yo‘nalishlari⁵

Sanoat ishlab chiqarish korxonalaridagi xo‘jalik faoliyatining joriy va istiqboldagi vazifalarini bajarish korxonalarda quyidagi funksiyalarni amalga oshirishni talab qiladi:

1. Ishlab chiqarish va shaxsiy iste’mol uchun mahsulot tayyorlash
2. Mahsulotlarni iste’molchiga yetkazish va sotish.
3. Moddiy-texnik ta’minot
4. Xodimlar mehnatini tashkil qilish
Sanoat korxonalarining bu kabi maqsad va vazifalarini bajarilishida ulardagi marketing faoliyatining ahamiyati nihoyatda kattadir. Bu faoliyat korxona mahsulotlari va xizmatlarining o‘z vaqtida raqobatga bardosh berishi va bozorlarda sotilishini ta’minlaydi. Mahsuloti va xizmati sotilgan tashkilotgina bozor iqtisodiyoti sharoitida muvafaqiyatga erishadi. Bu faoliyatda bizga boshqa yo‘nalishlar yordam beradi.
Har qanday korxonaning ish faoliyatini tashkil etishda eng avvalo, uning ishlab chiqarishi lozim bo‘lgan tovarlariga xaridorlarning ehtiyoji, ularning imkoniyatlari, kelajak istiqboli, tizimli va har tomonlama yondashiladi va o‘rganiladi. Bu esa murakkab axborot to‘plash, uni qayta ishlash va tahlil qilish, ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish, tovarlar va xizmatlar assortimentini rejalashtirish, rekalama ishlarini boshqarish kabi ishlar bilan shug‘ullanuvchi maxsus marketing xizmatini tashkil qilishni taqozo qiladi.
Ishlab chiqarish ustivorligiga mo‘ljallangan siyosat yurituvchi korxona boshqarish organlarining tashkiliy tarkibida injener-texnik xodimlar asosiy bo‘g‘in hisoblanadi. Marketingli yondashishda esa asosiy hal qiluvchi tarkib marketing xodimlari hisoblanadi. Chet eldagi yirik firmalar boshqaruv tarkibida boshqa bo‘limlarga nisbatan ko‘p xodimlarga ega bo‘lgan alohida marketing bo‘limlari va sotishni boshqarish bo‘limlari tuzilgan.
Sanoat korxonalarining samaradorligini oshirish maqsadida marketing faoliyati olib boriladi. Masalaga marketing nuqtai nazaridan yondashilganda ayirboshlash kelishuvlari faqatgina sanoat korxonlaridan ulgurji va chakana savdo nuqtalariga u yoki bu tovarni yetkazib berishni tashkil qilishgina emas, balki hamkorlar o‘rtasidagi shunday munosabatlarki, natijada almashish jarayonida o‘zaro foyda olish ta’minlanadi. Bunday kelishuvlarda faqat tovarlargina emas, shu bilan birga qo‘shimcha sotib olish joyi, vaqti, sotish shakli, assortimentni tanlash qobiliyati kabi qulayliklar ham katta ahamiyatga ega. Bunday kelishuvda korxonalar o‘rtasidagi ayirboshlash munosabatlarini uzaytirish yoki yana davom ettirish kabi qarorlarni qabul qilishga imkon beradi.