48
3.5.2-jadval
______________________ning balans likvidliligini tahlil qilish
8
(korxona nomi)
.
Ko‘rsatkichlar
Balans moddalari
Yil boshiga
Yil oxiriga
Ming
sum
%
Ming
sum
%
AKTIV
1 (A1)
satr. 420+430+440+450
2. (A2)
satr. 200+310+320+330
+ 340 + 350 + 360 + 370
+ 380+ 390
3. (A3)
satr.110+120+150+
160+170+180
4.(A4)
satr.012+022+030+
090+100
BALANS
satr. 490
PASSIV
1. (P1)
satr 930+1180
2 (P2)
satr 940 + 960 + 970 +
980+990+1000+1020+
1030 + 1050 + 1070 +
1090 + 1100 + 1110 +
1120 + 1130 + 1140 +
1170 +1180
3. (P3)
satr.190+470+490
4. (P4)
satr. 500+510+520 +
530+540+550+560
BALANS
satr. 1200
Mutloq likvidlik shartlari
A1 > P1
(+)
A2 > P2
(+)
A3 > P3
(+)
A4 < P4
(+)
Korxonaning moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlari
Mustaqillik koeffitsiyenti (moliyaviy beg‘arazlik yoki xususiy kapital tarkibi)
Kmb =
o
‘
z mablag
‘
lari jami (1 − shakl 480 satr)
korxona jami mulki(1 − shakl 490 satr)
∗ 100
8
Tashkilotning buxgalteriya hisoboti shakllari asosida tuziladi.
49
Ushbu koeffitsiyent 0,5dan yuqori bo‘lishi kerak. Bu jami mulkda xususiy
mablag‘lar manbasi 50% dan ortiqroq ekanligini bildiradi.
Qarz va xususiy mablag‘larning nisbati koeffitsiyenti (moliyaviy karamlik
koeffitsiyenti)
Kmq =
(1 − shakl 1130 satr)
O
‘
z mablag
‘
lari
(1 − shakl 480 satr)
∗ 100
Ushbu koeffitsiyent 1,0 dan past bo‘lishi kerak. Agar koeffitsiyent 1dan yuqori
bo‘lsa, korxona qarz kapitalining xususiy kapitaldan ko‘proq ekanligidan dalolat
beradi.
3.5.3-jadval
____________________________ning moliyaviy barqarorligini tahlil qilish
9
(korxona nomi)
Ko‘rsatkichlar
Yil
boshiga
Yil
oxiriga
o‘zgarish,
(+, -)
3 ust-2 ust
O‘sish
sur’ati, %
(+, -)
4 ust*100 /3
ust
1
2
3
4
5
1. O‘z mablag‘lari (satr. 500 + 510 +
520-530 + 540 + 550 + 560)
2. asosiy aktivlar va qo`yilmalar (satr.
012 + 022 + 030 + 090 + 100 + 110 +
120)
3.o‘z aylanma mablag‘larining
mavjudligi [p.1 - p.2]
4. uzoq muddatli kreditlar va qarz
mablag‘lari (satr. 740 + 750 + 850 +
860 + 870 + 880 + 890 + 900 + 910 +
920
5. o‘z aylanma mablag‘larining
mavjudligi va uzoq muddatli kreditlar
va qarz mablag‘lari mavjudligi [p.3 +
p.4]
6. Qisqa muddatli bank kreditlari va
qisqa muddatli qarzlar satr
1150+1160
7. o‘z aylanma mablag‘lari va qarz
kapitalining jami [p.5 + p.6]
8. Zaxiralarning umumiy summasi
9
Korxonaning balans ko‘rsatkichlari asosida tuziladi
50
(satr. 520+560+580)
9. Zaxirani shakllantirish uchun o‘z
aylanma mablag‘larining ortiqchaligi
(+), yoki yetishmasligi (-) [p.3 - p.8]
10. Zaxirani shakllantirish uchun uzoq
muddatli qarz mablag‘larining
ortiqchaligi (+), yoki yetishmasligi
[p.5 - p.8]
11. Zaxirani shakllantirish uchun o‘z
aylanma mablag‘lari va uzoq muddatli
qarz mablag‘larining jami
summasining ortiqchaligi (+), yoki
yetishmasligi [p.7 - p.8]
12. Moliyaviy barqarorlikning uch
omilli ko‘rsatkichi
X
X
3.5.4-jadval
_______________________
ning moliyaviy barqarorligi
ko‘rsatkichlari
10
.
(korxona nomi)
№
Ko‘rsatkichlar
Yil
boshiga
Yil
oxiriga
O‘zgarish
1. O‘z mablag‘lari manbalari
2. Asosiy vositalar va kapital qo‘yilmalari
3. O‘z aylanma mablag‘lari mavjudligi,
Yes
4. Uzoq muddatli bank kreditlari va qarzlar
5. Uzoq
muddatli
qarz
mablag‘lari
manbalari Yet
6. Qisqa muddatli bank kreditlari va qarzlar
7. Aylanma
mablag‘larning
asosiy
manbalari, Ye
8. Tovar moddiy zaxirlar, Z
9. O‘z
aylanma
mablag‘larining
ortiqchaligi/ yetishmasligi,
Yes
10. Uzoq
muddatli
qarz
mablag‘lari
ortiqchaligi/ yetishmasligi,
Yet
11. Aylanma
mablag‘larning
asosiy
manbalari
ortiqchaligi/yetishmasligi
Ye
12. Moliyaviy barqarorlikning uch omilli
ko‘rsatkichi
10
Tashkilotning buxgalteriya hisoboti shakllari asosida tuziladi.
51
1.
O‘z aylanma mablag‘larining mavjudligi:
Yes = U
c
– F
bu yerda
U
c
-
.
O‘z mablag‘lari manbalari
(satr. 500 + 510 + 520 – 530 + 540 + 550 + 560)
;
F – Uzoq muddatli aktivlar
(satr. 012+022+030+090+100+110+120)
.
2.
Zaxiralarni shakllantirish va harajatlarni qoplash uchun o‘z aylanma
mablag‘lari va uzoq muddatli qarz mablag‘larining mavjudligi:
Yet =Yes+Kt, yoki Yet=(U
c
+Kt)-F
, bu yerda
Kt -Uzoq muddatli passivlar
(satr.731)
3.
Zaxiralarni shakllantirish va harajatlarni qoplash uchun asosiy manbalarning
umumiy qiymati:
E
=Yet+K
t
, yoki Ye
=(U
c
+Kt+K
t
)-F
bu yerda
K
t
-Qisqa muddatli bank kreditlari va qarzlar
satr.(1150+1160).
Ushbu uchta ko‘rsatkich asosida quyidagi ko‘rsatkichlar hisoblanadi:
O‘z aylanma mablag‘larining ortiqchaligi/ yetishmasligi,
Yes:
Yes = Yes - Z
Uzoq muddatli qarz mablag‘lari ortiqchaligi/ yetishmasligi,
Yet:
Yet = Yet - Z = (Yes + Kt) - Z
Aylanma mablag‘larning asosiy manbalari ortiqchaligi/yetishmasligi
Ye
:
Ye
= Ye
- Z = (Yes + Kt + K
t
) - Z
Jadvalning 9, 10 va 11 satrlari asosida moliyaviy barqarorlikning uch omilli
ko‘rsatkichini aniqlashimiz mumkin. Moliyaviy barqarorligining quyidagi 4
ko‘rinishi aniqlanadi.
1. mutloq moliyaviy barqarorlik.
.
0
;
0
;
0
Е
Е
Е
Т
т
Ushbu ko‘rsatkichni quyidagicha uch omilli yig‘indi orqali ifodalashimiz
mumkin
Š=(1;1;1)
Mutloq moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichi korxonaning o‘z harajatlarining o‘z
aylanma mablag‘lari bilan qoplay olishini ko‘rsatib beradi. Bunda korxona xech
qanday kredit mablag‘lariga muxtojlik sezmaydi. Amaliyotda mutloq moliyaviy
barqarorlik deyarli uchramaydi. Shunga qaramasdan ushbu ko‘rsatkichni ideal
ko‘rsatkich deya hisoblamaslik zarur. Chunki ayrim korxonalar o‘jalik faoliyati
davomida tashqi moliyalashtirishga mutojlik sezmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
