Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

Tolling atamasining kelib chiqishi. "Tolling" atamasining paydo bo'lishi 1990-yillarning boshlarida Rossiyada xalqaro iqtisodiy munosabatlarning bu shakli haddan tashqari keng tarqalishi bilan bog'liq. Bu atama ommaviy axborot vositalari tomonidan faol ishlatila boshlandi, garchi rasmiy hujjatlarda xalqaro iqtisodiy munosabatlarning bu shakli xorijiy xom ashyoni qayta ishlash deb nomlangan bo’lsada.
Chet elda bunday operatsiyalar faol va passiv ishlov berish deb ataladi, faol ishlov berish esa chet ellik buyurtmachi tomonidan qayta ishlanadigan mamlakatda taqdim etilgan moddiy resurslarni qayta ishlash, passiv ishlov berish esa chet ellik mijoz uchun xos xususiyatdir.
Tolling operatsiyalarini amalga oshirish motivlari
Tolling operatsiyalarining sabablari asosan quyidagi sabablarga bog'liq:
Mijoz uchun

• 
  sanoati rivojlangan mamlakatlar korxonalarining ish haqi kam bo'lgan mamlakatlarda ishlab chiqarish jarayonining bir qismini yoki barchasini amalga oshirish orqali mahsulot tannarxini pasaytirish imkoniyatini topishga intilishi;
  
• 
  xaridor mamlakatda zarur mahsulotlarni olish uchun texnologiya yoki ishlab chiqarish quvvati yo'qligi, uni chet elda sotib olish uchun valyuta tanqisligi.
  

Ishlab chiqaruvchi uchun

• 
  ishlamayotgan ishlab chiqarish quvvatlarini ishlatish;
  
• 
  tez -tez bir vaqtning o'zida xom ashyoni mustaqil sotib olish uchun aylanma mablag'larning yetishmasligi, kreditlarning yo'qligi, qarzlarning mavjudligi.
  

Tolling bitimlari xalqaro hamkorlikning yangi shakli sifatida butun dunyo bo'ylab xalqaro raqobat bosimi ostida ishlab chiqarish, texnik va tashkiliy shart -sharoitlarni yaratish bilan bir qatorda, ishlab chiqarish xarajatlarining ishchi kuchi farqiga asoslangan nisbati to'g'risida savol tug'ilganda haqiqatga aylandi. Turli mamlakatlardagi xarajatlar ko’pligi uchun ishlab chiqarish joyini tanlash shartlariga tobora ko'proq ahamiyat berildi.