Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

Nazorat va muhokama uchun savollar:
1. Marketing muhiti nima?
2. Marketing muhitining tarkibiy qismlariga nimalar kiradi?
3. Ichki marketing muhitiga nimalar kiradi?
4. Global marketing muhitining o’zgarish tendensiyalarini qanday ifodalaysiz?

3.2-ma’ruza. Tashqi global marketing muhiti omillari va o’zgarishi.
Reja:
1. Marketingning tashqi muhitidagi o’zgarishlar.
2. Siyosiy marketing muhiti.
3. Iqtisodiy marketing muhitini o’rganish va investitsiya siyosati.
4. Madaniy muhiti, milliy iste’mol madaniyatining xususiyatlari.

1. Marketingning tashqi muhitidagi o’zgarishlar
Marketing muhitini o’zgartirish - bu tashqi va ichki muhit omillarini bir holatdan boshqasiga o’tkazish jarayoni.
Marketing muhitining o’zgarishiga olib keladigan omillar tashqi va ichki bo’lishi mumkin, foydali ta’sir ko’rsatishi yoki taqsimlovchi xarakterga ega bo’lishi mumkin. Marketing muhitidagi o’zgarishlarning umumiy tendensiyalari Amaliyot shuni ko’rsatadiki, o’tgan asrlarda marketing muhiti nafaqat o’zining ilmiy timsolini oldi, balki jiddiy o’zgarishlarga ham duch keldi.
Bir tomondan, o’z biznesingizni tashkil qilish va ishga tushirish osonlashdi va ehtiyojlar doirasi kengaydi. Xalqaro savdo bozorlariga kirish sezilarli darajada osonlashdi. Boshqa tomondan, iste’molchi uchun qattiq raqobat kompaniyalarning raqobatchilar bilan, ayniqsa, yirik raqobatchilar bilan raqobatini qiyinlashtirdi. Xaridorlarni jalb qilish qiymati mijozlarni sotib olishdan mijozlarni ushlab turishga o’tdi. Buning uchun kompaniyalar marketing kurashining barcha yangi usullari va vositalarini ixtiro qilishlari, mijozlar sodiqligi bilan faol ishlashlari va ular bilan munosabatlarni mustahkamlashlari kerak. Strategik va munosabatlar marketingi bugungi kunda alohida o’rin tutadi.
Marketingning tashqi muhitidagi o’zgarishlar
Marketingning tashqi muhitidagi o’zgarishlar uzoq va yaqin tashqi muhitga keng omillar ta’siridan kelib chiqadi. Ko’pincha, bu omillar nafaqat boshqacha yo’naltirilgan, balki to’g’ridan-to’g’ri qarama-qarshi ta’sir ko’rsatishi mumkin.
Tashqi marketing muhitining o’zgarishiga asosiy sabablar bo’lishi mumkin:

• 
  Tabiiy va geografik omillar;
  
• 
  Iqtisodiy kuchlar;
  
• 
  Siyosiy va huquqiy omillar;
  
• 
  Demografik omillar;
  
• 
  Ijtimoiy-madaniy omillar;
  
• 
  Ilmiy va texnologik omillar;
  
• 
  Bozorning o’ziga xos xususiyatlari va sotish bozoridagi raqobat shartlari va boshqalar.
  

Bu omillarning har biri o’ziga xos xususiyatlarga ega. Shunday qilib, tabiiy va geografik omillar kompaniya faoliyat ko’rsatayotgan mintaqaning resurs va iqlim sharoitlari bilan belgilanadi. Bularga ob-havo sharoitining keskin o’zgarishi, atrof -muhitning ifloslanishi, landshaft va boshqalarni kiritish mumkin.
Iqtisodiy omillari iqtisodiy tizimlarning umumiy rivojlanish darajasini, mavjud bo’lgan mintaqa iqtisodiyotida inqirozlar xavfini, aholining xarid qobiliyati, iste’mol tuzilishini va boshqalar o’z ichiga oladi.
Siyosiy va huquqiy omillar mavjud bo’lgan mintaqadagi siyosiy vaziyatning barqarorligi va biznes yuritish tartibi va qoidalarini belgilovchi me’yoriy-huquqiy bazaning sifati bilan bog’liq.
Demografik muhit va ijtimoiy-madaniy omillar marketing muhitini o’zgartirishga kuchli ta’sir ko’rsatadi, chunki ular asosan talabni shakllantiradi. Ular aholi soni va uning yoshi, oila tarkibi, ta’lim darajasi, jamiyatning individual qatlamlari pozitsiyasi, uning tabaqasi va boshqa omillar bilan ajralib turadi. Ilmiy va texnologik omillar taraqqiyotni tezlashtiradi, iste’molchilar bilan muloqot qilish va boshqa marketing aloqalarini tashkil etish uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. Shu bilan birga, ular iste’molchilarning talablarini oshiradi. Raqobat shartlari raqobat usullarini (narxli va narxsiz usullar), bozorga kirishning qiyinligini va unda ishlash shartlarini belgilaydi.
Marketingning tashqi muhitidagi o’zgarishlar amalda kompaniyaning nazorati ostida emas, shuning uchun uning rahbariyati alohida e’tiborga loyiqdir.