Samarqand iqtisodiyot va servis instituti k. M. Ibodov

12.4.2-rasm. “pull” strategiya 
 
Marketing kommunikatsiyalari samaradorligini baholash quyidagi uch bosqichda 
amalga oshiriladi: 
1. Sodir bo‘lgan vaziyatni tug‘ri aniqlash; 
2. Vaziyatning nima uchun bunday tus olganligiga aniqlik kiritish; 
3. Muammoning yechimini izlab topish va tegishli qarorlar qabul qilish; 
Marketing 
kommunikatsiyalari 
samaradorligini 
baholovchi 
umumiy 
ko‘rsatkichlarga quyidagilarni kiritishimiz mumkin: 
– mahsulot sotuvi tarkibi; 
– sotish hajmi; 
– muayyan segmentlardagi sotish hajmi; 
–marketing tadbirlariga ajratilgan harajatlar; 
– ishlab chiqarish harajatlari; 
– bozor ulushi; 
– mahsulot sifati; 
– buyurtmalar soni va boshqalar [12,284]. 
Qisqacha xulosalar 
Marketing, tovar va xizmatlarni siljitish bilan bog‘liq aksariyat fikrlar reklama 
va unga bog‘liq usullar sifatida talqin etiladi. Reklama vositalari va usullari 
marketingning o‘ziga xos elementdir. Siljitish (ingliz tilida “promote – “siljitish, 
haridorlar,chakana 
savdogarlar, ulgurji 
sotuvchilar
Ishlab 
chiqaruvchi

---

232 
jadallashtirish, muvaffaqiyat qozonishi uchun yordam ko‘rsatmoq”) – tovar va 
xizmatlar haqidagi iste’molchilarni qiziqtiradigan ma’lumotlarni yetkazish, aksincha 
iste’molchilarning tovar va xizmatlar haqidagi javob reaksiyasini shakllantirishdir. 
Marketing kommunikatsiyalari marketologning maqsadli auditoriyaning zaruriy 
javob reaksiyasini olish maqsadida unga ta’sir ko‘rsatishi, bozor xulq-atvorini 
o‘rganish, unga moslashish maqsadida mavjud axborot kanallarini takomillashtirish va 
yangi kommunikatsiya imkoniyatlarini ochishga qaratilgan uzluksiz faoliyatidir. 
Marketingda tovar va xizmatlarni siljitish – o‘ziga xos kommunikatsiya jarayoni 
bo‘lib, korxonaning ta’minotchilar va iste’molchilar bilan o‘zaro manfaatli 
munosabatlarni o‘rnatish, zarur ma’lumotlarni tezkor almashish jarayonini 
ifodalaydihozirgi kunda tovar va xizmatlar bozoridagi o‘zgarishlar marketingda 
integratsiyalashgan kommunikatsiya siyosatini ishlab chiqish zaruriyatini yuzaga 
keltirmoqda.