|
Hududiy turizm bozorida ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarning
institutsional asoslari
I.
Xalqaro me‟yor-institutlar (konvensiyalar, kodekslar, nizomlar, turizm sohasida
hamkorlik, franchayzing to‟g‟risi dashartnomalar, autsoringga oid shartnomalar,
konsession kelishuvga oid shartnomalar, boshqaruvga oid shartnomalar)
Turizm
industriyasi
tashkilotlarining
notijoriy
birlashmalari
Turizm
industriyasi
tashkilotlarining
tijoriy
birlashmalari
Tashkiliy tuzilmalar
Turizm industriyasi tashkilotlarining
xalqaro notijoriy birlashmalari:
Xalqaro mehmonxonalar
assotsiatsiyasi IHA, Turagentlar
assotsiatsiyalaring Butunjahon
federatsiyasi UFTAA, Osiyo va tinch
okeani mamlakatlari turistik
assotsiatsiyasi PATA, Xalqaro havo
transporti assotsiatsiyasi, Xalqaro
turistik alyans AIT, Bo‘sh vaqtda
dam olish masalalar ibo‘yicha
umumjahon assotsiatsiyasi WLRA,
Xalqaro turoperatorlar Federatsiyasi
IFTO,
Umumjahon turagentlar
assotsiatsiyasi WATA, Xalqaro
aviatranspor tassotsiatsiyasi IATA
vah.k.
Turizm
industriyasi
tashkilotlarining
Xalqaro
tijoriy
birlashmalari
(mehmonxonalar
to‘ri,
strategik
alyans
va
xoldinglar),
qo‘shma
korxonalar, xalqaro moliya-
kredit
institutlari
(Evropa
taraqqiyot banki, sug‘urta
tashkilotlarivah.k.)
Turizmni
rivojlantirishga
oid
xalqaro
tashkilotlar
Butunjahon
turistik
tashkiloti
UNWTO,
Turizm va sayohatlar
bo‘yicha
butunjahon
Kengashi
WTTC,
Madaniyat, ilm-fan
bo‘yicha
birlashgan
millatlar
tashkiloti
UNESCO,
Xalqaro
fuqarolik
aviatsiyasi
tashkiloti
ICAO,
Xalqaro
dengiz
tashkiloti
IMO,
Yevropa
turistik
Komissiyasi ETC vah.k.
II.
Milliy me‟yor-institutlar (Kostitutsiya, Fuqarolik Kodeksi, Qonunlar, Soliq
kodeksi, litsenziya va sertifikatlashga oid mavjud me‟yoriy-huquqiy xujjatlar,
franchayzing to‟g‟risida shartnomalar, autsoringga oid shartnomalar, konsession
kelishuvga oid shartnomalar, boshqaruvga oid shartnomalar, turizm sohasida
hududlararo sheriklik bo‟yicha shartnomalar)
O‘zbekiston Respublikasida faoliyat
yurituvchi turistik tashkilotlarning
notijoriy
birlashmalari
(Xususiy
turistik tashkilotlar assotsiatsiyasi),
turizm
sohasida
o‘z-o‘zini
boshqaruvchi tashkilotlar.
O‘zbekiston Respublikasida
faoliyat yurituvchi Turizm
industriyasi tashkilotlarining
tijoriy birlashmalari (strategik
alyans,
xoldinglar,
franchayzing
kelishuvidagi
tashkilotlarvah.k.)
Qonun chiqaruvchi va
vakolatli
davlat
organlari (Oliy Majlis,
Vazirlar
Mahkamasi,
Madaniyat
va
sport
ishlari
bo‘yicha
vazirlik,
―O‘zbekturizm‖MK,
Turizmni rivojlantirish
qo‘mitasi)
III.
Hududiy me‟yor-institutlar (hududiy me‟yoriy-huquqiy hujjatlar, litsenziya va
sertifikatlashga oid mavjud me‟yoriy-huquqiy xujjatlar, franchayzing to‟g‟risida
shartnomalar, autsoringga oid shartnomalar, konsession kelishuvga oid shartnomalar,
boshqaruvga oid shartnomalar, sherikchilik mas‟uliyati, ijtimoiy mas‟uliyat, ijtimoiy
20
javobgarlik)
Hududda faoliyat yurituvchi turistik
tashkilotlarning
notijoriy
birlashmalari
(Hududiy
turistik
klaster a‘zolari Uyushmasi)
Samarqand viloyatida faoliyat
yurituvchi turizm industriyasi
tashkilotlarining
tijoriy
birlashmalari
(strategik
alyans,
xoldinglar,
franchayzing
kelishuvidagi
tashkilotlar,
autsorcing
kelishuvlari vah.k.)
Hududiy
davlat
hokimiyati organlari va
jamoatchilik
tashkilotlari
(Viloyat
statistika Boshqarmasi,
Viloyat
soliq
Inspeksiyasi,
―O‘zbekturizm‖
MK
hududiy
bo‘limi),
Hududiy turistik klaster
faoliyatini
Muvofiqlashtirish
Kengashi
*Manba: Alimova M.T. ―Hududiy turizm bozorining rivojlanish xususiyatlari va tendensiyalari (Samarqand
viloyati misolida)‖. Iqtisodiyot fanlari doktori ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiyasi. 2017 y.
Jahon xalqaro turistik tashkilotlarining asosiy maqsadi va vazifalari
quyidagilardan iborat: turizm industriyasi tashkilotlari qiziqishlarini namoyon etish
va himoya qilish; turizm sohasi siyosatini belgilash; jahon turizmi rivojlanishining
tarkibiy unsurlarini shakllantirish; tashkilot a‘zo mamlakatlari o‘rtasida o‘zaro
manfaatli
hamkorlikni
o‘rnatish
hamda
ushbu
mamlakatlarda
turizm
industriyasining rivojlanish muammolarini hal qilishga va ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishida amaliy yordam ko‘rsatishdan iborat hisoblanadi.
Ahamiyatli tomoni shundaki, xalqaro tashkilotlar (assotsiatsiya, uyushma,
alyans shaklida) o‘z faoliyatlarini o‘zaro hamkorlik va hamjihatlik tamoyillari
asosida tashkil etadi.
Hozirgi vaqtda O‘zbekiston Respublikasi turizm sohasi faoliyati birqator
qonuniy aktlar va me‘yoriy-huquqiy hujjatlar asosida amalga oshirilmoqda.
Mustaqillikning ilk yillaridan bugungi kunga qadar, mamlakatimizda zamonaviy
sivilizatsiyalashgan turizm bozorining huquqiy asoslarini shakllantiruvchi va
rivojlantiruvchi me‘yoriy-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Shuni alohida ta‘kidlab
o‘tish lozimki, mamlakatimizda turistik faoliyat qonunchiligi xalqaro huquq
tamoyillari va me‘yorlari asosida ishlab chiqilgan.
Mamlakatimiz turizm sohasida tashkiliy-huquqiy muhitni shakllanishi va
rivojlanishining asosiy tendensiyasi nafaqat turizm tashkilotchilarini faoliyati va
turistik mahsulot iste‘molchilarining huquqlarini himoyaqilish bilan bog‘liq
21
masalalarni, balki xizmat ko‘rsatish sifati, turizmda xavfsizlikni ta‘minlash,
xalqaro standartlarga amal qilish masalalarini mujassam etgan turizm tarmog‘ining
fundamental va keng qamrovli qonunchilik negizini shakllantirish va
rivojlantirishdan iborat bo‘ldi. Mamlakatimizda turizm sohasining institutsional
(me‘yoriy-huquqiy jihatlari) asosini tizimli tarzda quyidagicha aks ettirish
mumkin (1.1-rasm).
Hududiy turizm bozorida ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni tartiblashtiruvchi
me‘yoriy-huquqiy institutlar tizimi tuzilmasining milliy darajasiga oid qonunlar,
me‘yoriy-huquqiy xujjatlar quyidagilardan iborat:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
