Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

K
al
on
 
a
n
sa
m
bl
in
i 
k
o
‘r
sa
ti
sh
 
ta
r
tib
i.

---

172
1
0
.9
-ra
sm
. 
P
oy
i 
K
al
on
 
a
n
sam
b
li.

---

10.3. Xorazm viloyatining tarixiy-me’moriy yodgorliklari
ekskursiya obyektiari sifatida
Dunyoning qadimiy shaharlaridan biri bo‘lgan Xiva asrlar 
mobaynida insoniyatnmg m a’naviy va moddiy madaniyati taraq- 
qiyotiga o‘zining salmoqli hissasini qocshib kelmoqda-. Xalqaro 
sayyohlik markazlaridan biri sanalgan Xiva bejiz butun dunyoda 
ochiq osmon ostidagi muzey sifatida e’tirof etilmagan. Bu sbahar 
hududida joylashgan yodgcirliklar miloddan aw algi VT-V asrlar- 
dan XX asr boshlarigacha bo‘lgan davrlarga taalluqlidir. Ayniqsa 
Xiva shahrining Ichan Q al’a qismi Markaziy Osiyoda saqlanib 
qolgan birdan bir butun boshli shahar-yodgorlik 
bo
‘lib, uning 
o‘tmishidagi taqdiri m e’moriy obidalari dunyoning eng qadim- 
gi madaniy voha Xorazmning tarixiy madaniy taraqqiyoti bilan 
chambarchas bogliqdir.
Xiva shahridagi Ichan qal'a va Dishan qal’adagi tarixiy yodgor- 
liklar, muzeylar, Xivaning tarixiy merosi va sayyohlik salohiyati, 
vohaning mehmondo‘st odamlari, urf-odat va an’analari haqidagi 
ma’lumotlar viloyatga tashrif buyurayotgan barcha turistlami lol 
qoldirmoqda. Jumladan Xiva shahridagi Ichan qal’a majmui ] 990- 
yil 12~dekabrda YUNESKOning Kanadada bo‘lib o‘tgan 14-ses- 
siyasining maxsus qarori bilan Markaziy Osiyoda birinchi bo‘lib, 
«Butun jahon merosi» sifatida ro'yxatga olingan. O'zbekiston 
Fanlar akademiyasi tomonidan 1984 -1993-yillarda Xiva shahrida 
o'tkazilgan arxeologik qazishmalar natijasida «Ichan qal’a» hudu- 
di miloddan aw algi V asrda paydo bo‘lganganligini va shahar de~ 
vorlari ostidan topilgan madaniy qatlam, sopoi buyumlar va katta 
hajmdagi xom g ‘ishtlar shahai'ni 2500 yoshda ekanini tasdiqlaydi. 
Shundan so ‘ng 1997-yilda mamlakatimizning ikki azim va buyuk 
shahri Buxoro va Xivaning 2500 yillik yubileyi YUNESKO rah- 
namoligida dunyo miqiyosida keng nishonlanishi bu shahaming
butun dunyoda e ’tirof etilganidan dalolat beradi.
i
174

---

Hozirgi kunda viloyatda 255 ta madaniy meros obyektlari dav- 
lat гс/yxatiga olingan bo ‘Jib, shundan 18 tasi arxeologiya, 133 tasi 
arxitektura, 66 tasi havkaltaroshlik yodgorliklari, 32 tasi muqaddas 
qadamjolar26 bo‘lib, Davlat rnuhofazasiga olingan.
Xivaning me’moriy yodgorliklari asosan madrasa, masjid va 
minoralar, Pahlavon Mahmud maqbarasi ( 1835-yil), Muhammad 
Aminxon madrasasi (1850-1855-yillar), K o‘hna Ark, Tosh Hov- 
li, Olloqulixon karvonsaroyi (1855-yil) kabilardan iborat. Rangli 
bezaklar berilgan Kalta Minor (1835-yil) va 218 ta naqshli ustun- 
ga ega bo‘Igan Juma masjidlami alohida ta’kidlab o ‘tish mumkin.
2,5 kilometr uzunlikdagi devorga ega bo‘lgan Ichan qal’a Otadar- 
voza, Shimoliy, Sharqiy, Janubiy, Buxoro va Toshdarvozalariga 
ega. Unda 40 dan ko'proq quduqlar mavjud. Xorazm viloyatining 
asosiy tarixiy-arxitektura yodgorliklari:
1. Ichan qal’a, Saidboy masjidi va madrasasi (XVIII asr boshi).
2. Pahlavon Mahmud maqbarasi (1835-yil).
3. Olloqulixon madrasasi (1834 y.).
4. Qutlug'murod-inoq madrasasi (1804 y.).
5. Olloqulixon Timi va Karvonsaroyi (XIX asr).
6. Abdullaxon madrasasi (1865 y.).
7. Anushaxon masjidi va hammomi (1657 y.).
8. Toshhovli (Olloqulixorming karvonsaroyi) (1855 y.).
9. Oq masjid (1832 y.).
10. Juma masjidi va minorasi (1788 y,).
11. Said Olovuddin maqbarasi (XIV asr).
12. Muhammad Ainitixon madrasasi (1850-1855 yy.).
13. Kaltaminor (1835 y.).
14. K oiina Ark (1868 y.).
15. To'ramurod minorasi (1888 y.).
16. Sherniyozxon madrasasi (1718 y.).
17. Borlandi masjidi (XIX asr).
18. Arabxona madrasasi (1838 y.).
26 www. UzA.uz sayti ma’lumotlari
175

---

Xorazm viloyati bo‘ylab tashkil etishmumkin bo‘lgan «Xorazmi 
azimning ming yillik tarixi» nomli ekskursiya xizmatining dasturi 
namunasini keltiramiz: