Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Observatoriya tarixi. 
1908-yilda V.L.Vyatkin arxeologik qa- 
zuv ishlariga kirishadi, bu arxeologik qazuv ishlari 1908, 1914 va 
1946-1948-yillarda ham olib borilgan. Tekshiruvlardaobservatori­
yaning binosi aylana shaklda (radiusi 40 metrdan ortiq bo‘lgan!igi 
aniqlanadi. 1908-yilda observatoriya asbobining yer osti qismi 
sekstant (kvadrant) topiladi, 1914-yilda uning ustiga g‘ ishtli bino 
qurilib, uning vayron boMishidan saqlab qolish chorasi ko‘rildi. 
Sekstant (kvadrant)dan tashqari katta zal, bir necha yo'laklar, katta 
boMmagan kabinetlar joylashgan rasadxona binosi silindrik shakl­
da boMib, Boburning m a’lumoticha balandligi 30 metr, binoning 
devorlari sirli koshinlar bilan qoplangan.
Observatoriya haqidagi toMaroq ma’lumotlarni XV asr tarixchi- 
si Abdurazzoq Samarqandiy beradi. U Hirotda yashab, Ulug'bek 
hayot paytida Samarqandda bir necha marta boMgan. Abdurazzoq 
Samarqandiyning yozishicha, observatoriyaning devorlarida os- 
mon jismlari (sfera) gradus, daqiqa, soniyalar bilan tasvirlangan. 
Rasadxona astronomik sxema va xaritalar, dunyo geografiyasining 
iqlimlar tasviri: tog‘Iar, cho‘l va dengizlar, to‘qqiz sayyoralarning 
modellari, yulduz turkumlarining xaritalari, yer sharining tasviri 
tushirilgan globusi bo‘lgan. Observatoriyada aniq vaqtni belgi- 
laydigan soat bo‘lgan. Shuningdek, rasadxonada qimmatli ilmiy 
qo‘lyozmalar boMib, ularning taqdiri hozirgacha ma’lum emas.
Observatoriya qurilishining muddatlari haqida 2 xil ma’Iumot 
bo‘lib, biri XIX asrning «Samariya» tarixiy asariga asoslangan 
1424-1428-yillar beriladi. Mirzo Ulug‘bek davri tarixchisining 
ma’lumoticha 1417—1420-y illar beriladi. ShudavrdaU lug‘bekning 
farmoniga binoan Sarnarqand va Buxoroda madrasalar qurilgan.
158

---