Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

7.3. Obyektlarni ko‘rsatishning usnllari

Ekskursiya xizmatida obyektlarni ко‘rsatish usullari ga obyekt­ lar kuzatuvini tashkillashtiruvchi va obyektni atrof-muhit­ dan, bir butunlikdan ajratish imkonini beruvchi usullar kiradi. Ko‘rsatish usullarining vazifasi — obyektlarning tashqi qiyofa-sidagi o‘zgarishlami ko‘z ilg‘aydigan qilib, zaruriy rakursda ularni ko‘rsatishdir.

107

Ко "rsatish usullarini qoMlashda gid guruhning tayyorgarlik da-rajasini hisobga olishi kerak bo'ladi (masalan, me’moriy uslub-lami, monumental yodgorliklar turlaridan xabardor bo‘lishi ke­ rak). Ba’zi gidlar ekskursiya jarayonida obyektlarni ko‘rsatishning barcha usullaridan foydalanadilar, ba’zilari esa umuman foy-dalanmaydilar. Ekskursiya xizmatining sifati nafaqat gidning bi-limi, balki o'rganilgan usullardan qay darajada foydalana olishiga bog‘liqdir. Buni faqat malakali tayyorgarlikdan o‘tgan gidlar bila olishi mumkin.

Ko‘rsatish usullari obyekt kuzatuvini yengillashtiradi, uning o‘ziga xos jihatlarini ajratadi. Bunday jihatlar oddiy tomosha pay-tida ilg‘amas bo‘lib, ekskursantlarga obyektni xayolan bo‘laklarga bo‘lish, yo‘qolgan detallarni tiklash, awalgi holatini «ko‘rish», tarixiy voqealami jonlantirishga yordam beradi.

Ekskursiya xizmati amaliyotida obyektlarni ko‘rsatishning quyidagi usullari mavjud:

usullari.

108

Oldindan ko‘rib chiqish usuli. Bu usul ekskursantlar obyekt joylashgan joyga kelganlaridan so‘ng obyektni kuzatishning bi-rinchi bosqichi hisoblanadi. Usuldan foydalanishning ikki vari­ anti mavjud. Birinchi variantda «bu ... obyekti, marhamat tanishib chiqing» so‘zi bilan gid ekskursantlarga obyektni tashqi ko‘rinishi, ba’zi detallarini mustaqil ko‘rib chiqishlarini taklif etadi. Shun-dan so'ng gid guruh diqqatini obyekt mohiyatini aniqlashga yo‘naltiradi. Bu ekskursantlarga:

voqealar sodir bo‘lgan tarixiy joy haqida tasavvur uyg‘otish;

mazkur obyektni tabiiy holatda tasavvur qilish;

obyektga baho berish;

obyektning tabiiy muhiti haqida tasawurga ega bo'lish im­

konini beradi.

Oldindan ко‘rib chiqish usulidan foydalanishning ikkinchi vari-antida gid awaliga qisqa chiqish so‘zi (5-6 daqiqali) bilan guruhga obyektni kuzatish jarayonida qanday o‘ziga xos jihatlarga e’tibor qaratish lozimligini ta’kidlab o‘tadi.