Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

DBE 
= 
TD 
 
x 
 
100% 
TD+JD+MD 
Bu yerda: 
TD 
– transaksion depozitlar; 
JD
– jamgʻarma depozitlari; 
MD
– muddatli depozitlar. 
XTTB ekspertlarining tavsiyasiga koʻra, mazkur koʻrsatkichning eng yuqori 
chegarasi 30 foizni tashkil etishi lozim. Agar uning amaldagi darajasi 30 foizdan 

---

117 
yuqori boʻlsa, u holda, ushbu tijorat bankining depozit bazasi yetarli emas, deb 
hisoblanadi. 
XTTB ekspertlari tomonidan ishlab chiqilgan usulda transaksion 
depozitlarning barqaror qoldigʻi tijorat banklari depozit bazasini yetarliligini 
aniqlashda hisobga olinmagan. Lekin ayrim iqtisodchi olimlar, jumladan, prof. 
O.I.Lavrushin
27
tijorat banklari depozit bazasini yetarliligini baholashda 
transaksion depozitlarni barqaror qoldigʻini hisobga olish lozim, deb hisoblaydi. 
Hozirgi davrda dunyoning koʻpchilik mamlakatlarida, shu jumladan, 
Oʻzbekiston Respublikasida tijorat banklari faoliyatini inspeksion tekshirishda 
―CAMEL‖ reyting tizimidan keng foydalanilmoqda. Ushbu tizimda tijorat banklari 
depozit bazasini barqarorligi quyidagi formula orqali aniqlanadi: