Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

5-BOB: TIJORAT BANKLARI LIKVIDLILIGINI TA’MINLASH VA 
UNI BOSHQARISH
 
§ 5.1. Tijorat bankining likvidliligini tavsiflovchi koʻrsatkichlar 
§ 5.2. Tijorat banklarining likvidliligiga ta’sir etuvchi omillar 
§ 5.3. Tijorat banklarining likvidliligini ta’minlash yoʻllari 
§ 5.4. Tijorat banklarining likvidliligini boshqarish usullari 
§
5.1. Tijorat bankining likvidliligini tavsiflovchi koʻrsatkichlar 
Tijorat bankining likvidliligi
– bu bankning mijozlari va boshqa banklar 
oldidagi toʻlov majburiyatlarini oʻz vaqtida va toʻliq bajara olish qobiliyatidir. 
 
Bank tizimining likvidliligi
– bu mamlakatdagi banklar orqali oʻtadigan 
toʻlovlarning uzluksizligini taʻminlash imkoniyatidir.
Tijorat banklarining likvidliligini taʻminlash banklarning mamlakatni 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishdagi rolini oshirish, milliy iqtisodiyotdagi 
toʻlovlarning uzluksizligini taʻminlashning zaruriy sharti ekanligi xalqaro va milliy 
bank amaliyotida isbotlangan. Xususan, mamlakat bank tizimida likvidlilik 
muammosining paydo boʻlishi beriladigan kreditlar miqdorining kamayishiga, 
banklar orqali oʻtadigan toʻlovlarning kechikishiga va oʻtmay qolishiga sabab 
boʻlishi amaliyotda oʻzining isbotini allaqachon topgan. Shu sababli, mamlakat 
bank tizimining likvidliligini taʻminlash masalasi har doim tijorat banklari 
faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishning asosiy masalalaridan biri boʻlib 
qolaveradi. 
Taʻkidlash 
joizki, 
―2017-2021-yillarda Oʻzbekiston Respublikasini 
rivojlantirishning beshta ustuvor yoʻnalishi boʻyicha Harakatlar strategiyasi‖ da 
tijorat banklarining kapitallashuv darajasi va depozit bazasini oshirish, ularning 
moliyaviy barqarorligini va ishonchliligini mustahkamlash makroiqtisodiy 
barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy oʻsish surʻatlarini saqlab 
qolishning zaruriy shartlaridan biri sifatida eʻtirof etilgan. 
Shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 12-
sentabrdagi PQ-3270-sonli ―Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va 

---

42 
barqarorligini oshirishga oid chora-tadbirlar toʻgʻrisida‖gi qarorida bank 
nazoratining xalqaro prinsiplari doirasida tijorat banklari kapitalining yetarliligi, 
likvidliligi va barqarorligi boʻyicha talablarni bajarish vazifasi qoʻyilgan.