Samarqand davlat veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar universiteti

 
Material va metodlar. 
Katalizator sintezi jarayonida quyidagi reaktiv va moddalardan foydalanildi:
Ni(NO
3
)
2
∙6H
2
O (reaxim Ros toza 99%), ZrO(NO
3
)
2
(reaxim Ros toza 99%), Al
2
O
3 
(mahalliy), Cu(NO
3
)
2
(Shandong 
Xitoy 98% ), ZnO (Shandong Xitoy 99,7% ), yoqilg‘I sifatida glitsindan foydalanildi.
Katalizatorni sintez qilish va tayyorlashda eritmada boradigan yonish sintezi (solution combustion 
synthesis) metodidan foydalanildi [2,3]. Olingan katalizator namunalarining fizik-kimyoviy xarakteristikalari: 
element tarkibi, fazaviy tarkibi, rentgen difratometriya Panalytical Empyrean (XRD), skanerlovchi elektron 
mikroskopiya SEM EVO MA 10 (Carl Zeiss), energodispersion rentgen spektrometr bilan jihozlangan (EDS Aztec 
Energy Advanced X-Act, Oxford Instruments) (SEM) da tadqiq etildi. 
Shuningdek, namunalarning sirt yuzasi geksan bug‘ining adsorbsiyasi usulida tekshirilgan. Olingan 
izotermalardan BET tenglamasi, sorbsiya izotermasi, va g‘ovaklarning to‘yinish nazariyasi yordamida 
katalizatorning solishtirma sirt yuzasi (S), g‘ovaklarning solishtirma hajmi (V
s
) aniqlangan. 
Ba’zi polioksidli nanokompozitli katalizator eritmada boradigan yonish sintezi (solution combustion 
synthesis)
 
usulida olib borildi. Jarayon quyidagi usulda sintez qilindi (1-rasm). Aralashma elektr plitkada qizdirib, 
ma’lum bir zol-gelli muhit hosil qilingandan so‘ng, uning harorati yuqori cho‘qqigacha (T
ig
) ko‘tarildi va butun 
muhit bo‘ylab VSC rejimi (butun hajm bo‘ylab yonish sintezi) sodir bo‘lib, bu jarayonda biz uchun zarur bo‘lgan 
fazaviy tarkibga ega kukun holatdagi mahsulot hosil bo‘ldi.
 
 
 
1-rasm. Nanokompozitli katalizatorlar sintezi jarayoni sxemasi 
Ushbu jarayonda harorat 1500 
0
C ga ko‘tarilib reaksiya 8-10 sekund atrofida davom etdi [2,3]. Keyin 
daqiqasiga 10
0
C ko‘tarilib borish tartibiga qo‘yilib, kuydirish pechida 900
0
C haroratda 4 soat davomida ushlab 
turildi [4].