Samarqand davlat universitetining 90-yilligiga bag‘ishlanadi

3. Respublikada bozor islohotlarini amalga oshirish  
va uning asosiy yo‘nalishlari. 
 
Iqtisodiy  munosabatlar  va  tashkiliy-boshqaruv  tuzilmalarining  bir  turidan 
butunlay boshqa yangi turiga o‘tish,  iqtisodiy islohotlar strategiyasini ishlab chiqish 
va uning asosiy yo‘nalishlarini aniqlab olishni taqozo qiladi. Iqtisodiy islohotlar – bu 
bozor munosabatlarini shakllantirishga qaratilgan chora-tadbirlar majmuidir. 
 
Respublikada  iqtisodiy  islohotlarni  amalga  oshirishning  asosiy  yo‘nalishlari 
quyidagilardan iborat: 
 
-mulkiy munosabatlarni isloh qilish; 
 
- agrar islohotlar; 
 
- moliya-kredit va narx-navo islohoti; 
 
- boshqarish tizimini isloh qilish va bozor infratuzilmasini yaratish; 
 
 
- tashqi iqtisodiy aloqalar islohoti; 
 
 

---

58 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
- ijtimoiy islohotlar. 
 
 
Respublikada iqtisodiy islohotlarning huquqiy negizini yaratish bo‘yicha amalga 
oshirilgan ishlarning bir nechta yo‘nalishini ajratib ko‘rsatish mumkin. 
 
 
Birinchi  yo‘nalish  –  davlat  va  iqtisodiy  mustaqillikning  huquqiy  negizlarini 
yaratish, davlatni boshqarish qoidalarini tartibga soluvchi qonunlarni qabul qilish.
1
  
Boshqaruv  tizimining  yuqori  va  quyi  darajadagi  vazifalari  aniq  chegaralab 
qo‘yildi.  Vakolatli  hokimiyatning  yagona  to‘la  huquqli  organi  bo‘lgan  hokimlik 
instituti yaratildi, fuqarolarning o‘z-o‘zini boshqarish sohasida fuqarolar yig‘ini joriy 
qilindi. 
 
 
Ikkinchi   yo‘nalish  –  tizimdagi   o‘zgarishlarga,   yangi   iqtisodiy munosabat-
larga va shu jumladan mulkchilik munosabatlariga asos bo‘ladigan qonunlar tizimini 
yaratish.
1
 Respublikada bu yo‘nalish bo‘yicha qabul qilingan qonunlarda mulkdorning 
huquqi  tan  olindi,  xususiy  mulkchilik  huquqi  e’tirof  qilindi,  mulkchilikning  barcha 
shakllari  uchun  teng  sharoit  yaratildi.  Davlat  mulkini  xususiylashtirishning  samarali 
mexanizmi ishlab chiqildi. 
 
Uchinchi  yo‘nalish  –  xo‘jalik  yuritishning  va  institutsional  o‘zgarishlarning 
bozor  sharoitlariga  mos  keladigan  yangi  mexanizmni  yaratishga  qaratadigan 
qonunlar.
1
  Bozor  infratuzilmasini  yaratish  va  uning  faoliyatiga  xos  jarayonlarni 
tartibga solishni ta’minlaydigan qonunlarni qabul qilishdan oldin, iqtisodiyotning turli 
sohalarida xo‘jalik yuritayotgan subyektlarning huquq va iqtisodiy erkinlik borasidagi 
maqomini belgilab beradigan qonunlar qabul qilindi.
 
To‘rtinchi  yo‘nalish  –  Respublikamizni  xalqaro  munosabatlarning  teng  huquqli 
sub’ekti  sifatida,  ta’riflovchi  huquqiy  normalarni  yaratish.
1
  Bu  yo‘nalishdagi 
qonunlarni  qabul  qilish  natijasida  mamlakatimizning  tashqi  iqtisodiy  aloqalarining 
rivojlanishi tarixida sifat jihatdan yangi bosqich boshlandi. 
 
Beshinchi yo‘nalish – kishilarning konstitutsion va yuridik huquqlarini, ijtimoiy 
kafolatlarini  va  aholini  ijtimoiy  himoyalashni  ta’minlaydigan  qonunlarni  ishlab 
chiqish.
1
  Bu  qonunlar  bozor  munosabatlariga  o‘tish  sharoitida  aholining  eng  muhtoj 
tabaqalari manfaatlarini qonun kuchi bilan himoya qilishgagina emas, balki ularning 
ma’naviy  imkoniyatlarini  namoyon  qilish,  islohotlar  uchun  mustahkam  ijtimoiy 
zamin yaratishga ham imkon beradi. 
 
Respublikada aholini ijtimoiy himoyalash chora-tadbirlari quyidagi yo‘nalishlar 
bo‘yicha amalga oshirildi. 
 
 

---

59 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Birinchi  yo‘nalish – narxlar erkinlashtirilishi va pulning qadrsizlanish darajasi ortib 
borishi munosabati bilan daromadlarning eng kam va o‘rtacha darajasini muntazam oshirib 
borish. 
 
 
Ikkinchi  yo‘nalish  –  Respublikaning  ichki  iste’mol  bozorini  himoya  qilish  hamda 
oziq-ovqat  mahsulotlari  va  sanoat  mollari  asosiy  turlari  iste’molini  muayyan  darajada 
saqlab turish. 
 
 
Uchinchi  yo‘nalish  –  islohotlarning  dastlabki  bosqichida  aholining  kam  ta’min-
langan tabaqalarini ijtimoiy himoyalash va qo‘llab-quvvatlash.