Samarqand davlat universitetining 90-yilligiga bag‘ishlanadi


 Pulning kelib chiqishi, mohiyati va vazifalari



Download 2,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/253
Sana25.01.2022
Hajmi2,58 Mb.
#408476
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   253
Bog'liq
iqtisodiy nazariya

4. Pulning kelib chiqishi, mohiyati va vazifalari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
O‘zining  birinchi  qonunidan  kelib  chiqqan  holda,  Gossen  ikkinchi  qonnuni 
ham  ishlab  chiqadi.  Unga  ko‘ra,  «iste’mol  qilinayotgan  turli  ne’matlarning 
umumiy  miqdori  shunday  tarzda  aniqlanadiki,  bunda  sotib  olingan  bir  necha 
turdagi  ne’matning  so‘nggi  qo‘shilgan  miqdori  nafliligi  o‘zaro  bir-biriga  teng 
bo‘ladi».
1
  Boshqacha  aytganda,  har  bir  iste’molchi  bir  vaqtning  o‘zida  ko‘plab 
turdagi  ne’matlarni  iste’mol  qilish  uchun  ularning  shunday  to‘plamini  sotib 
oladiki,  bu  to‘plamdagi  har  bir  ne’matning  so‘nggi  qo‘shilgan  miqdori  nafliligi 
o‘zaro teng bo‘ladi yoki iste’molchida bir xil miqdordagi qoniqish hosil qiladi.  
 
Qiymat  va  narx  nazariyasida  yangi  yo‘nalishni  boshlab  bergan  kishi 
mashhur  ingliz  iqtisodchisi  A.Marshall  hisoblanadi.  Tovarlarning  qiymatini 
aniqlashda  mehnat  nazariyasi  ham,  qo‘shilgan  naflilik  nazariyasi  ham  yetarli 
asosga ega emas, deb hisoblagan A.Marshall bir nechta nazariyalarni sintez qilish 
yo‘li  bilan  aniqlik  kiritishga  harakat  qildi.  Qo‘shilgan  miqdor  nafliligi 
nazariyasining  bir  tomonliligini  u  qiymatni  faqat  naflilik  bilan  tushuntirishda 
ko‘rdi.
 
A.Marshall  nazariyasida  esa  qiymat  va  narx  ham  talab  (qo‘shilgan  miqdor 
nafliligi)  va ham taklif (tovar ishlab chiqarish harajatlari) tomonida yotuvchi bozor 
kuchlari o‘zaro ta’siri orqali aniqlanadi. 
A.Marshall  fikricha,  tovar  qiymati  teng  darajada  keyingi  qo‘shilgan  miqdor 
nafliligi  va  ishlab  chiqarish  xarajatlari  bilan  aniqlanadi.  Shunday  qilib, 
A.Marshalldan  boshlab  iqtisodiyot  nazariyasida  turli  nazariyalarni  sintez  qilishga 
o‘tildi. 
 
Pulning  kelib  chiqishi  turli  nazariyotchilar  tomonidan  tovar  ayirboshlash 
jarayonining rivojlanishi bilan bog‘liq holda tushuntiriladi.  
 
Pulning  vujudga  kelishi  va  mohiyatining  turli  ilmiy  konsepsiyalari  mavjud 
bo‘lib, ular orasida ratsionalistik va evolyusion konsepsiyalar muhim o‘rin tutadi. 
Ratsionalistik konsepsiya pulning kelib chiqishini kishilar o‘rtasidagi bitim, 
kelishuv  natijasi  sifatida  izohlaydi.  Bu  holat  ularning  tovarlarni  ayirboshlash 
chog‘ida  qiymatlarning  harakatlanishi  uchun  maxsus  vositalar  zarurligiga  amin 
bo‘lishiga asoslanadi. 
 
Pul 
 – bu hamma tovarlar va xizmatlarni sotish va sotib olish mumkin bo‘lgan 
umumiy ekvivalent rolini o‘ynovchi maxsus tovardir.
 


36 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Download 2,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish