Samarqand davlat universitetining 90-yilligiga bag‘ishlanadi

41 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zamonaviy  bozor xo‘jaligi modellari
 
 
 Mezonlar 
 
 Ko‘rsatilgan 
mezonlarga muvofiq 
keluvchi
 
davlatlar  
 
Davlat dasturlarining 
maqsadga 
yo‘naltirilganligi 
 
Iqtisodiyotni tartibga 
solish tamoyillari 
Davlat sektorining 
iqtisodiyotdagi ulushi
 
Korporativ 
iqtisodiyot 
 
 
Aralash iqtisodiyot
 
  
Ijtimoiy 
yo‘naltirilgan bozor 
iqtisodiyoti 
 
 Fuqarolar 
manfaatlarini 
himoya qilish 
 Uzoq muddatli 
dasturlarning ishlab
 
chiqilishi 
 
30% 
 
Germaniya 
 
Tadbirkorlikni 
rivojlantirish 
bo‘yicha shart-
sharoitlar yaratish 
 
Taktik usullar-dan 
ustun ravish-da
 
foydalanish
 
 
10% 
 atrofida 
 
 
 AQSH 
 
 
 Yirik ishlab 
chiqarish man-
faatlarini himoya 
єilish
 
Asosiy ustuvor-
liklarni belgilab 
olish
 
 
Ahamiyatsiz 
darajada 
 
 
 
 Yaponiya, 
Shvetsiya 
 

---

42 
 
2.
 
Bozor iqtisodiyotida doimiy va asosiy muammolarninghal qilinishi. 
 
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bozor  iqtisodiyotiga  yo‘l  tutgan  har  qanday  mamlakat  bu  iqtisodiyotning 
qanday amal qilishini tushunib olish va oldiga qo‘ygan vazifalarni  muvaffaqiyatli 
hal qilish uchun iqtisodiyotning umumiy muammolari bo‘lgan bir qator savollarga 
javob topishi zarur.  
Nima va qancha miqdorda ishlab chiqarish zarur? 
Qanday texnika va texnologiya bilan ishlab chiqarish zarur? 
Kim  uchun  ishlab  chiqarish  zarur?  -  kabi  har  doim  bo‘ladigan  umumiy 
muammolar shular jumlasidandir. 
Agar  bu  savollarni  umumiy  ravishda  qo‘yib,  unga  taraqqiyotning  hamma 
bosqichlariga  hos  bo‘lgan  umumiy  javobni  beradigan  bo‘lsak  ularni  lo‘nda  qilib 
quyidagicha tushuntirish mumkin: 
-  aholi  ehtiyoji  uchun  zarur  turda  va  miqdorda  tovar  va  xizmat  ishlab 
chiqarish; 
-  mavjud  resurslardan  samarali  foydalanib,  yangi  texnika  va  texnologiya 
asosida ishlab chiqarish; 
-  aholi  iste’moli  uchun  zarur  ne’matlarni  ishlab  chiqarish  deb  javob  berish 
mumkin. 
Lekin  bozor  iqtisodiyoti  davrida  bu  savollarga  o‘zgacha  javob  beriladi.  Bu 
javoblar bozor iqtisodiyotining o‘ziga xos tarixiy xususiyatidan, uning talablari va 
qonun-qoidalaridan kelib chiqadi.
 
Bozor  tizimi  puldor  iste’molchining  xoxishini,  korxonalar  talabini  hisobga 
oladi,  ular  uchun  ishlab  chiqaradi  va  bu  qarorni  resurslarni  yetkazib  beruvchilarga 
uzatadi hamda ulardan tegishli javob olishga erishadi. 
Tovarlar qanday ishlab chiqariladi yoki ishlab chiqarish qanday tashkil qilinadi, 
degan  savolga  ham  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  o‘ziga  hos  javob  bo‘ladi.  Bunda 
uchta uzviy bog‘liq masalaga e’tibor beriladi: 
- alohida tarmoqlar o‘rtasida resurslar qanday taqsimlanishiga; 
- ishlab chiqarishni qanday korxonalar amalga oshira olishiga; 
-  har  bir  korxona  resurslarning  qanday  uyg‘unlashuvini  va  qanday 
texnologiyani tanlashiga. 
Bozor tizimi, resurslarni, avvalo mahsulotlariga iste’molchi ancha yuqori talab 
bildiradigan  va  bu  mahsulotlarni  ishlab  chiqarish  foyda  keltiradigan  tarmoqlarga 
yo‘naltiradi. Foyda bermaydigan tarmoqlar resurslardan mahrum bo‘ladi. 
 

---

43