Samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Qishki  davri.  Qishki  yashash  sharoitlari:  temperatura,  sovuqlar  va  isib 
ketishlar,  qor  va  uning  xarakteri,  shamollar,  suvning  muzlashi,  himoyalanish 
sharoitlarining o’zgarishi, ovqat topishi. O’troq holda yashovchi, ko’chmanchi 
va  qishlovchi  qushlarning  turlar  tarkibi.  Qishlovchi  qushlarning  uchib  kelish 
muddatlari. Bir xil va aralash turlardan hosil bo’lgan galalar (to’da). Galadagi 
qushlarning  miqdori  va  galaning  doimiyligi.  Tur  ichidagi  munosabat  va 
turlararo  konkurensiya,  sutkalik  faolligi  va  bu  holatning  ob-havo  sharoitiga 
bog’liqligi.  Ovqatlanish  joyi  va  ovqat  tarkibi.  Yakka  yoki  yoppasiga  o’lish 
holatlari  va  buning  sababalri.  Qishning  oxirida  xulq-atvorining  o’zgarishi. 
Qishlovchi qushlarning uchib ketish muddatlari va xarakteri.  
 
Ovqatlanishi. Ovqatning miqdori, tarkibi, yil fasllariga qarab o’zgarishi. 
Asosiy va ikkinchi darajali ovqatlar. Hayvon va o’simlik ovqatlarining nisbati. 
Ovqatning mineral tarkibi. Suv bilan ta’minlanishi. Ovqatni tutish joyi va vaqti. 
Ovqat tutish joylaridagi konkurensiya. Sonining dinamikasiga oziqa hosildorligi 
va  ob-havo  sharoitlarining  ta’siri.  Ekto-  va  endoparazitlar  bilan  zararlanishi. 
Yakka va yoppasiga zararlanishi. Dushman va konkurentlarning bo’lishi hamda 

---

bularning  qushlar  soniga  ta’siri.  Populyasiya  holatini  va  qush  sonini  oldindan 
tuzish. Foydali turlar sonini oshirish va zararli turlarga qarshi kurash yo’llari. 
 
Tullash.  Yil  davomida  tullash  soni,  tullash  muddatlari,  (erkagi, 
urg’ochisi,  yosh  qushlar).  Tullash  jadalligi.  Pat  guruhlarining  almashinish 
tartibi. Qushning tashqi ko’rinishini o’zgarishi. Tullash joyi.