Samarqand davlat universiteti sh. Q. Yuldashev, D. Q. Usmanova, L. N. Xalikova

16. 5 . Elektron to'lov tizimlari. Internet-banking. 
 
Elektron to'lovlar axborot tizimlarida, axborot texnologiyalari va 
texnik vositalarida ishlatiladigan elektron hujjatlar yordamida naqd 
pulsiz pul o'tkazish yo'li bilan amalga oshiriladi. 

---

173 
WEBSUM - bu ma'lum bir mahsulotni yoki ma'lum bir xizmatni 
Internet orqali sotib olishga imkon beradigan elektron to'lov 
tizimi. WEBSUM 
tizimining 
elektron 
manzili: www.websum.uz ( Internet chakana to'lov tizimi ) . 
Rasm. 16 .1. Internet-chakana to'lov tizimi.
iPAY 
- 
bu 
iPAY 
tizimiga ulangan 
Internet-do'konlari, 
www.uzbex.com global savdo platformasi va UzEx savdo birjasi orqali 
Internet orqali to'lovlarni amalga oshirishga imkon beradigan 
O'zbekiston Respublikasining tovar va xomashyo birjasi uchun to'lov 
tizimi. IPAY tizimining elektron manzili: www.ipay.uz ( mijozlardan 
to'lovlarni qabul qilish usuli ). 

---

174 
16 .2. –rasm. Mijozlardan to'lovlarni qabul qilish usuli.
O'zbekistonning global savdo tizimi bu shaxsiy kompyuterlaridan 
ham, UzEx savdo maydonchasidan ham xaridlarni amalga oshirishga 
imkon beradigan global milliy savdo maydonchasi mavjud. 
Ushbu savdo tizimi foydalanuvchilarga o'z mahsulotlarini iPAY 
tizimi orqali iloji boricha oson va qulay sotib olish va sotish imkonini 
beradi. O'zbekistonning 
global 
savdo 
tizimining 
manzili 
www.uzbex.com. 
16.3-rasm. O'zbekistonning global savdo tizimi 

---

175 
Elektron to'lovlar axborot tizimlarida, axborot texnologiyalari va 
texnik vositalarida ishlatiladigan elektron hujjatlar yordamida naqd 
pulsiz pul o'tkazish yo'li bilan amalga oshiriladi. Xizmat tovarlari uchun 
elektron to'lovlar tizimi sotuvchining joriy hisob raqamiga pul o'tkazish 
va xaridorning shaxsiy hisobvarag'idan mablag 'olish yo'li bilan amalga 
oshiriladi. Internet banking - bu bank hisob raqamini internet orqali 
boshqarish imkoniyatini yaratadigan xizmat. Internet-banking orqali 
quyidagi operatsiyalarni amalga oshirish mumkin:
- barcha turdagi moliyaviy hujjatlarni bankka yuborish; Istalgan davr 
uchun bankdagi hisob raqamidan ko'chirma va boshqa hujjatlarni olish.
- ayni paytda bank tomonidan amalga oshirilgan bank operatsiyalarini 
kuzatib borish.
- xatoliklar to'g'risida tezkor ma'lumot olish. 
- kiruvchi va chiquvchi to'lov hujjatlarini kuzatish va ularni bosib 
chiqarish O'zbekistonda 2007- yildan boshlab Internet-banking 
korporativ mijozlar uchun xizmati yo`lga qo'yildi. Mamlakatda uning 
rivojlanishidagi navbatdagi qadam bu xizmatni jismoniy shaxslar uchun 
joriy etish bo'ldi. Internet-bankingning bank mijozlari oldida ko'plab 
qo'shimcha afzalliklari bor: 
1. Kompyuterga qo'shimcha dasturlarni o'rnatishga hojat yo'q;
2. Mijoz real vaqt rejimida o'zining bankdagi hisobvarag'i holati 
to'g'risida eng tezkor ma'lumotlarni olish imkoniyatiga ega;
3. Internet orqali o'z akkauntlaringizni boshqarish uchun sizga maxsus 
bilim va ko'nikmalarga ega bo'lishingiz shart emas.
Bugungi kunda dunyoning minglab banklari o'z mijozlariga 
Internet orqali o'z hisob raqamlariga kirish imkoniyatini taqdim 
etmoqdalar. Onlayn banklar banklar tomonidan yangi mijozlarni jalb 
qilishda va mavjudlariga sodiqligini oshirishda muhim rol o'ynashi 
mumkin. Bu birinchi navbatda kichik va o'rta korxonalarga taalluqlidir. 
Ular uchun xarajat emas, balki bankda xizmat ko'rsatish tezligi muhim 
ahamiyatga ega.