Samarqand davlat universiteti raqamli texnologiyalar fakulteti amaliy matematika

5 - Ommaviylik xossasi – bu xossaga ko’ra bitta tuzilgan algoritm yordamida bir turga mansub xohlagancha masalalarni yechish mumkin bo’lishi kerak. Masalan; 1- Algoritmda birinchi buyruqni “algebra kitobining mundarijasi ochilsin” deb o’zgartirsak, algebra kitobidan boshqa kitobdan biror mavzuni topib bo’lmaydi. “Algoritm” sozi buyuk alloma Al-Xorazmiy nomi bilan bogliq. Aniqrog‟i Al-Xorazmiy nomining o’zgartirilgan shakli. U birinchi marta 4 ta arifmetik amallarning bajarilish tartibini bayon qilgan . Yevropada bu usulni arifmetik amallarni bajarishning Al-Xorazmiy usuli deb atashdi va boshqa ishlarni ham bunday aniq va puxta rejalashtirish jarayonini AlXorazmiy nomi bilan bog’lay boshlashdi. Shundan so’ng vaqt o’tishi bilan Alxorezm usuli, keyinchalik Algarizim usuli kabi o’zgarib, yillar o’tishi bilan allomaning o’z Vataniga “Algoritm” bo’lib qaytib kelgan.

Yuqorida qayd qilganimizdek, algoritmlarni ifodalashning (berilishining ) quyidagi 3 ta usulidan foydalaniladi: 1.Matin usulida berilishi 2.Blok-sxema ko’rinishida berilishi 3.Dastur ko’rinishida berilishi (Ushbu ko’rinish ijrochi EHMga mo’ljallangan bo’lib, bu ko’rinishi bilan dasturlash asoslarini o’rganishda tanishamiz). Endi algoritmlarni ifodalashning blok-sxema ko’rinishi bilan tanishamiz Algoritmlarni blok-sxema ko’rinishida ifodalashda buyruqlar turiga qarab, tayin geometrik figuralarning ichiga olib yoziladi va bu figuralarni boshqasi bilan almashtirish mumkun emas.

--- Algoritm boshlanishini bildiruvchi blok.

- -- Ma’lumotlarni kiritish va chiqarish bloki.

--- Qayta ishlash bloki yoki arifmetik bl

--- Yordamchi algoritmga murojat bloki.

---Shartlar yoziladigan blok yoki mantiqiy blok.

--- Algoritm tugaganligini bildiruvchi blok

Ba’zi masalalarning algoritmini ijro etishda uning buyruqlari qanday tartibda berilgan bo‘lsa, o‘sha tartibda ijro etiladi. Bunday algoritmlar buyruqlar bajarishining tabiiy tartibiga bo‘ysunadigan algoritmlar deyiladi. Agar algoritmlarning buyruqlarini bajarish tabiiy tartibga bo’ysunsa, bunday algoritmlar chiziqli algoritmlar deyiladi. Biz to hozirga qadar o’rgangan barcha algoritmlar chiziqli algoritmlardir .