|
Loyihalash — moʻljallangan obʼyektlar (apparat va asboblar, bino va inshootlar, yoʻl va koʻpriklar, mashina va jihozlar, samolyot va kosmik kemalar, radio priyomnik va televizorlar, telefon va kompyuterlar, kiyim-bosh va poyabzallar, mebellar hamda boshqa turli-tuman mahsulotlarning yangi xillari va namunalari)ni qurish va yaratish uchun ularning loyihalarini tuzish va chizish jarayoni. Fan va texnikaning barcha sohalarida qoʻllaniladi. U ishlari, iqtisodiy va texnikaviy hisob-kitob, smeta tuzish, chizmachilik va chizmalarni koʻpaytirish amallarini oʻz ichiga oladi, chizmalar asosida koʻpincha obʼyekt (bino, mashina va boshqalar)ning maketi tayyorlanadi. Biror bir obʼyektni individual (yakka tartibda) va tipaviy (ommaviy tartibda) Loyhalsh mumkin. Loyhalashni maxsus tashkilotlar, firmalar yoki guruhlar amalga oshiradi. Bular sohalar boʻyicha yoki ixtisoslashtirilgan tarzda ish yuritadi. Biror obʼyektni Loyhalshda standartlashtirilgan detallar, agregatlar, uzellar va meʼyoriy hujjatlardan keng foydalaniladi.
Loyha ushbu bosqichlarda amalga oshiriladi: loyiha topshirigʻi, loyiha yechimi va loyiha sinovi. Loyha topshirigʻida boʻlajak obʼyektni qurishning shartsharoitlari va maqsadga muvofikligi asoslanadi va uning tafsilotlari belgilanadi. Loyiha yechimida boʻlajak obʼyektning rejasidan tortib toki tayyor holigacha boʻlgan ishlar belgilab olinadi. Loyiha sinovida tayyor loyiha maxsus tuzilgan dastur asosida tekshiriladi.
Bu bosqichlarni amalga oshirishda ishlari va muhandislik-qidiruv ishlarini bajarishga ham toʻgʻri keladi. Hozir Loyhalashni jarayonini avtomatlashtirishga ayniqsa keng eʼtibor berilmoqda. Bunda tashkiliy-texnikaviy vositalar, elektron-hisoblash mashinalari, kompyuterlar, avtomatika vositalaridan foydalaniladi. Bu vositalar majmui "inson va mashina" tizimini, yaʼni avtomatlashtirilgan Loyhalash tizimini tashkil qiladi. Bu tizim insonni murakkab va sermehnat hisoblash, qiyin jadvallarni tuzish ishlaridan ozod qiladi, Loyhalashni ancha tezlashtiradi.
Algaritmning matematik asoslariga chiziqli, takrorlanuvchi va grafik algaritmlari kiradi. Chiziqli algaritmlar asosan matemetik misollarini yechishda ishlatiladi. Chiziqli algaritmlar tarkibiga matematikaning eng sodda ko’rinishidagi ya’ni misolni yechishda algaritm tarkibida buyruqlar ketma-ketligi qadamma-qadam bajarilib ketiladi. Chiziqli algaritmlarning yuqorida aytib o’tilgandek tarkibidi sikl buyruqlaridan foydalanilmaydi. Takrorlanuvchi algaritmlar matematik yig’indi va ko’paytmalarni, arifmetik va geometrik progressiyalarni ishlashda ishlatiladi. O’z-o’zidan savol tug’uladi bu misollarni chiziqli algaritmlarda ifodalasa bo’lmaydimi deb, ifodalab bo’lmaydi, chunki chiziqli algaritmlar tarkibida murakkab buyruqlardan foydalanib bo’lmaydi. Yuqorida sanab o’tilgan misollarni hammasida murakkab buyruqlardan foydalaniladi Algaritmning matematik asoslariga chiziqli, takrorlanuvchi va grafik algaritmlari kiradi. Chiziqli algaritmlar asosan matemetik misollarini yechishda ishlatiladi. Chiziqli algaritmlar tarkibiga matematikaning eng sodda ko’rinishidagi ya’ni misolni yechishda algaritm tarkibida buyruqlar ketma-ketligi qadamma-qadam bajarilib ketiladi. Chiziqli algaritmlarning yuqorida aytib o’tilgandek tarkibidi sikl buyruqlaridan foydalanilmaydi. Takrorlanuvchi algaritmlar matematik yig’indi va ko’paytmalarni, arifmetik va geometrik progressiyalarni ishlashda ishlatiladi. O’z-o’zidan savol tug’uladi bu misollarni chiziqli algaritmlarda ifodalasa bo’lmaydimi deb, ifodalab bo’lmaydi, chunki chiziqli algaritmlar tarkibida murakkab buyruqlardan foydalanib bo’lmaydi. Yuqorida sanab o’tilgan misollarni hammasida murakkab buyruqlardan foydalaniladi
Funksiyalarning grafiklarini chizishda ham algoritmlarning qiymatlari jadvali ko‘rinishlaridan foydalanamiz. Bu kabi jadvallardan foydalanish algoritmlari sodda bo‘lgan tufayli ularni o‘zlashtirib olish oson.
Yuqorida ko‘rilgan algoritmlarning tasvirlash usullarining asosiy maqsadi, qo‘yilgan masalani yechish uchun zarur bo‘lgan amallar ketma-ketligining eng qulay holatinni aniqlash va shu bilan odam tomonidan programma yozishni yanada osonlashtirishdan iborat. Aslida programma ham algoritmning boshqa bir ko‘rinishi bo‘lib, u insonning kompyuter bilan muloqotini qulayroq amalga oshirish uchun mo‘ljallangan.
Ijrochiga tavsiya etilayotgan ko‘rsatmalar, uning uchun tushinarli mazmunda bo‘lishi shart, aks holda ijrochi oddiygina amalni ham bajara olmaydi. Undan tashqari, ijrochi har qanday amalni bajara olmasligi ham mumkin.
Har bir ijrochining bajarishi mumkin bo‘lgan ko‘rsatmalar yoki buyruqlar majmuasi mavjud, u ijrochining ko‘rsatmalar tizimi (sistemasi) deyiladi. Demak, ijrochi uchun berilayotgan har bir ko‘rsatma ijrochining ko‘rsatmalar tizimiga mansub bo‘lishi lozim. Ijrochiga tavsiya etilayotgan ko‘rsatmalar, uning uchun tushinarli mazmunda bo‘lishi shart, aks holda ijrochi oddiygina amalni ham bajara olmaydi. Undan tashqari, ijrochi har qanday amalni bajara olmasligi ham mumkin.
ko‘rsatmalar yoki buyruqlar majmuasi mavjud, u ijrochining ko‘rsatmalar tizimi (sistemasi) deyiladi. Demak, ijrochi uchun berilayotgan har bir ko‘rsatma ijrochining ko‘rsatmalar tizimiga mansub bo‘lishi lozim.
Misol ikkita butun son berilgan avval kattasini keyin kichgini ekranga chiqaruvchi dasturtuzilsin. (Tarmoqlanuvchi Dastur )
boshlash
a , b
a>b
tamom
Max,min
Max=b min=a
Max=a min=b
#include
using namespace std;
int main()
{
int a,b,max,min;
cout<< "a="; cin>>a;
cout<< "b="; cin>>b;
if (a>b)
{
max=a;
min=b;
}
else{
max=b;
min=a;
}
cout<< "kattasi "<
cout<< "kichigi: "<
return 0;
}
2- misol.
1 dan n gacha sonlarning ko’paytmasini topuvchi dastur tuzilsin .
boshlash
N,s=0,i=0
i<=N
- +
i:=i+1
s:= s*i
tamom
s
#include
using namespace std;
int main()
{
int n,s=1;
cout<< "n="; cin>>n;
for(int i=1;i<=n;i++)
s *= i;
cout<< "ko'paytma "<
return 0;
Do'stlaringiz bilan baham: |
